Söz sanatları nelerdir?

 Diğer bilinen adı Edebi sanatlardır. Söz sanatları dilin gerçek ve sembolik anlamlarına başvurmak, az sözle çok şey ifade etmek, anlam ilgisi kurmak yoluyla yapılır. Özellikle Klâsik (Divan) Türk edebiyatında bu sanatlara büyük önem verilir.

Bu söz sanatları nelerdir?

Birçok edebi sanat bulunmaktadır. Fakat başlıcaları şunlardır:

BENZETME (TEŞBİH)

Aralarında benzerlik ilgisi bulunan iki kavram ya da varlıktan birinin diğerine benzetilmesi üzerinden yapılan sanattır. Yalnızca şiirde değil düzyazıda hatta konuşma dilinde de çok kullanılır.

Bir benzetmede dört unsur bulunur: Benzeyen, kendisine benzetilen, benzetme yönü, benzetme edatı.

“Dalgalardan gemimiz martı gibi oynaktır şimdi.”

Bu örnekte benzeyen ‘gemi’
Benzetilen ‘martı’

Benzetilen yönü ‘oynak olması’

Benzetme edatı ‘gibi’

1. Açık İstiare

Benzetme unsurlarından sadece kendisine benzetilenle yapılır.

2. Kapalı İstiare

Benzetme unsurlarından benzeyen ve benzetme yönüyle yapılır.

3. Temsili İstiare

Teşbih öğelerinden yalnız birisiyle ve birden çok benzerlik (benzetme yönü) gösterilerek yapılan istiareye temsili istiare denir.

MECAZ-I MÜRSEL

Diğer bir adıyla ‘ad aktarması’, benzetme amacı olmaksızın bir sözün, başka bir sözün yerine kullanılmasına denir.

KİŞİLEŞTİRME (TEŞHİS)

İnsan dışındaki varlıklara insana özgü, insanın yapabileceği davranışları yaptırma sanatıdır.

KİNAYE

Sözü kapalı bir şekilde anlatma sanatına denir.

TEZAT

Anlamca birbirlerine karşıt olan durumların fikirlerin bir arada kullanılması sanatıdır.

TELMİH

Telmih sözcüğü “anımsatma” anlamına gelmektedir. Şairin, birçok kişi tarafından bilenen bir olaya, konuya ya da atasözünü bir iki sözle hatırlatması (anımsatması) dır.

HÜSN-İ TÂLİL

Bir olayın, olgunun gerçek nedenini bir yana bırakıp, onu güzel ve hoş bir nedene bağlamaya hüsn-i ta’lil denir.

CİNAS

Yazılışları ve okunuşları aynı olup farklı varlık ve kavramları ve anlamları karşılayan sözcükleri bir arada kullanma sanatına denir. Söze dayalı bir edebi sanattır.

TENASÜP

Aralarında anlam ilgisi bulunan sözleri bir sıra gözetmeksizin bir arada kullanma sanatıdır.