Erik nasıl yetiştirilir?
Sert çekirdekli meyveler içerisinde kayısı ve şeftaliden sonra 3. sırada yer alan eriklere ait, Türkiye’de beş farklı türü olmasına rağmen bunlardan sadece 3 tür ticari bakımdan önemlidir.Bunlardan birincisi Avrupa grubu eriklerdir. Genel olarak oval meyveleri olan bu tür, ülkemizde erik üretim miktarında en fazla orana sahip olan türdür. Sofralık tüketimin yanı sıra marmelat, kurutmalık, reçel, meyve suyu, konserve şeklinde işlemeye uygun olması bakımından tercih edilmektedir.
İkinci bir tür ise Japon grubu eriklerdir. Çin kökenli bu türe ait erikler kalp veya yuvarlak şeklindedir. Meyve iriliği Avrupa grubu eriklere göre daha fazladır. Haziran-eylül dönemi arasında olgunlaşırlar. Sadece taze tüketim için tercih edilen bir türdür.
Üçüncü bir tür de can eriği denilen yeşil eriklerdir. Bu türün meyveleri sofralık olarak kullanılmaktadır.
Avrupa grubu erikler soğuk ılıman , Can erikleri ılıman, Japon grubu erikler kışları çok sert geçmeyen ılıman ve sıcak ılıman iklimlerde daha kolaylıkla yetiştirilmektedir. Japon grubu ve Can grubu erikler, Avrupa grubu eriklere göre 3-4 hafta daha erken çiçeklendiklerinden dolayı Akdeniz, Ege ve Güney Marmara Bölgeleri dışındaki bölgelerde ilkbahar geç donlarına maruz kalmaktadırlar. Bilhassa küçük meyveler dona fazlasıyla hassas olup -1,1 ile -0,6 0 C ‘de zarar görmektedirler.
Erikler genel olarak toprak istekleri bakımından fazla seçici değillerdir. Saçak köklü olduklarından dolayı derinliği fazla olmayan topraklarda yetiştirilebilmektedirler. Can erikleri drenajı iyi olmayan, kireç oranı fazla olan topraklarda da iyi sonuç verildiği görülmektedir. Japon grubu eriklerin diğer erik türlerine göre daha fazla seçici olduğunu görmekteyiz. Bu gruba giren erikler derin, bitki besin maddeleri bakımından zengin topraklarda yetiştirilmeleri daha uygundur. İyi drene edilmemiş olan ağır topraklarda erikler daha iyi sonuç verirler.
Erik bahçesi tesis edilmeden önce bahçede su birikiminin önlenmesi için, mutlaka drenajın ve toprak tesviyesinin yapılması, yabancı ot mücadelesinin ya herbisitlerle ya da derin sürümlerle yapılması gerekmektedir. Eğer damla sulama sistemi kurulacaksa, dikimden önce bu sistemin kurulması daha iyi olacaktır. Yeni tesis edilecek erik bahçelerinde kullanılacak çeşitlerin kendine uyuşmaz olması halinde, mutlaka dölleyici çeşidin belirli miktarlarda bahçede bulundurulması istenilen verimi almak için olmazsa olmazdır.
Kapama erik bahçelerinde genellikle kare ve üçgen dikim şekli uygundur. Kullanılan anaca göre dikimde uygulanacak sıra üzeri ve sıralar arası mesafeler 6x6m, 6x5m, 5×4 m şeklinde olabilmektedir. Fidan dikimi için genellikle 60×60 cm boyutlarında çukurların açılması gerekmektedir. Çukur derinliği mutlaka 50 cm’den az olmamalıdır. Dikim yapmadan fidanlarda kök budaması yapılması gerekir. Fidan dikimlerinde dikim tahtası kullanılmalıdır. Dikimde fidan aşı noktası mutlaka dikim tahtasının 2-3 cm üzerinde olmalıdır. Dikimden sonra fidanın tepesinin 70- 80 cm’ den kesilmesi bir bodurluk özelliği kazandırmaktadır. Böylece ağacın dikine değil de yayvan büyümesi sağlanmış olur.
Erikler saçak köklü olduklarından dolayı, yağış durumuna bağlı olarak 8- 12 günde bir sulanmalıdır. Sulamada artık damla sulama yöntemi tercih edilmektedir. Ayrıca mini spring, çanak, karık, tava yöntemleri de kullanılmaktadır. Ancak işi profesyonelce yapanlar damlama sulama yapmaktadır. Can erikleri, kuraklığa karşı diğer eriklere göre daha dayanıklıdır. Yetersiz sulama yeterli ürün alınamamasına ve ürün kalitesinin düşük olmasına yol açmaktadır. Bilhassa meyvelerin büyüme döneminde düzenli sulama çok daha önemlidir.
Hemen hemen bütün meyve türlerinin yetiştiriciliğinde anaç kullanımı zorunludur. Anaçlara aşılanan çeşidin gelişimi, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığı, verimi, meyve kalitesi, erkenciliği veya geççiliği, kuraklığa ve dona dayanıklılığı, kirece ve tuzluluğa dayanıklılığı, taban suyuna dayanım üzerine ve bitki besin maddelerinin topraktan alımına etki etmektedirler. Eriklerde yaygın olarak çöğür anaçları kullanılmaktadır. Çöğür anacı olarak, can eriklerinin yabani formlarının tercih edilmesi daha uygundur. Eriklerde klon anaçları kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır.
Bütün meyve ağaçlarında olduğu gibi erik bahçesi tesisinden önce toprak analizi mutlaka yapılmalıdır. Bu sonuçlara göre gerekli gübrelemenin yapılması gerekir. Bahçenin tesisinden itibaren, dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi 2-3 yılda bir düzenli olarak verilmelidir. Böylece toprağın organik madde bakımından zenginleşmesi sağlanmış olacaktır.
Erik ağaçlarına verilecek terbiye sistemi, türlere göre farklılık göstermektedir. Genel olarak Avrupa grubu eriklerde modifiye lider yayvan büyüme eğiliminde olan Can ve Japon eriklerinde goble sistemi uygulanmaktadır. Dikimden sonra verilecek terbiye sistemi 3 yıl içerisinde tamamlanmalıdır. Ağaçlar dikine büyüme eğiliminde ise, sürgünler dışa bakan göz üzerinden budanarak, ağaç yayvan büyümeye zorlanmalıdır.