Eretna Beyliği kimdir?
Eretna Beyliği Anadolu’nun İlhanlıların istilasına uğramasından sonra, Sivas ve Kayseri’de kurulan ve 1335 ile 1381 yılları arası 46 yıl kadar hüküm süren bir Anadolu beyliğidir. Beyliğin kurucusu olan Alaeddin Eretna, aslen Uygur kökenli olup, İlhanlılar Devletinin Anadolu valisi Timurtaş’ın (Demirtaş) komutanlardan birisiydi. Timurtaş ile kız kardeşini evlendirerek akrabalık bağı kurmuş olan Eretna, Moğolları karşı ayaklanmıştır. Daha sonra ise Eretna bağımsızlığını ilan etmiştir. Alaeddin Eretna Kayseri’de vefat etmiş olup Köşk Medresesi avlusundaki kümbete defnedilmiştir.
Mehmet Bey, Eretna’nın veziri Hoca Ali tarafından gizlice Kayseri’ye çağrılarak 1352 yılında ağabey’i Cafer Bey’e rağmen hükümdar ilân edilmiştir. Cafer Bey ise hapsedilmiştir .
Küçük yaşta tahta geçen Mehmed Bey, devletin idaresini veziri Hoca Ali bırakmıştır. Genç hükümdar zevk, sefa ve av ile bütün zamanını geçirmeye başlamıştır. Bu duruma razı olmayan ümera Mehmed Bey’i tahttan indirip yerine 1354 yılında ağabeyi Cafer Bey’i tahta getirmişlerdir. Mehmet Bey ise bu duruma razı olmamış şiddetle taht mücadelesine başlamıştır. Moğol tehlikesinin belirmesinden sonra Kayseri’de bulunan ve Cafer Bey’in kethüdalığına tayin edilmiş olan Hoca Ali’de bütün hazineyi alarak Sivas’a gelmiş ve Mehmet Bey’in emrine girmiştir . 1355 yılında Cafer Bey’in ordusu ile şiddetli bir savaş yapmışlar. Cafer Bey’in ordusu hezimete uğramıştır. Mehmed Bey yeniden hutbe okutup, sikke kestirerek tahta geçmiştir.
Devlet işlerini yürütmekte olan Vezir Hoca Ali 1364 yılında isyan ederek Kayseri’de bulunan Mehmed Bey’in üzerine yürümüştür. Mehmed Bey Hoca Ali’yi Zamantı Kalesi civarında mağlûp etmiş ve yakalanan veziri, katletmiştir.
Hoca Ali’nin katli üzerine bu durumdan endişelenen ümeradan bir kesim Mehmed Bey’i Sivas’ta öldürmüşlerdir.
Mehmet Bey’in 1365 tarihinde katli üzerine yerine oğlu Alâeddin Ali Bey küçük yaşta hükümdar ilan edilmiştir. 1381 yılında babasının ölümünden sonra yedi yaşında hükümdar olan Mehmed Bey’e naib tayini meselesi ortaya çıkmıştır. Kadı Burhaneddin küçük hükümdara naib olmuştur. 1381 yılının Ocak ayında, İkinci Mehmed’i de bertaraf ederek, hükümdarlığını ilan etmiştir. Böylece, Eretna Beyliği sona ermiştir. Yarım asra yakın hüküm sürmüş olan Eretna Beyliğine ait, Sivas, Tokat, Kayseri ve havalisinde bazı eserler vardır.Bu eserlerden bazıları şunlardır:
1- Emir Şahab Türbesi: Yanıkoğlu mahallesinde bulunan, içinde Emir Şahab’a, oğlu Nureddin ve eşi Kutlu Dekin Hatun’a ait olan üç lahit olan bu türbe günümüzde tamir edilmiştir.
2- Kadı Mescidi . Yenice İsmail mahallesi Yalman sokaktaki bu mescit, dikdörtgen biçiminde ahşap örtülü ve kesme taştan yapılmıştır. Eretna oğulları zamanında Emir Hüsameddin Haliloğlu Fahreddin İsmail tarafından 1338 tarihinde genişletildiği bilinmektedir.
3- Köşk Medrese: Kayseri’nin doğusunda Köşkdağı adı verilen çıplak bir tepenin üzerinde olup sivri kubbeli bir yapıdır. Kuzeye açılan bir kapıdan içeri girilmektedir.
4- Alâeddin Ali Bey’in Mezar Taşı:
Kazova’da veba hastalığından dolayı ölen Ali Bey’in cesedi ilk önce Tokat’a getirilerek burada mumyalanmış ve Kayseri’ye nakledilmiştir.
5- Zengioğlu Emirzade Mehmed Türbesi: Dikdörtgen biçimindeki ve kesme taşlardan yapılmış olan bu türbe günümüzde de Kayseri Müzesinin İslâmî mezar taşları kitabeleri deposu olarak kullanılmaktadır.
6-Emir Erdoğmuş (Tatarhaniler) Türbesi: Halk arasında “Tatarhaniler” türbesi de denilmektedir.
7-Emir (Pişrev) Ali Türbesi : Hisarcık-Talas yolu kavşağında şimdiki Kartal şehitliği yanında bulunmaktadır. Emir Ali Türbesi’nin mescit bölümüne kuzey taraf duvarı ortasında bulunan iki taraflı asma merdivenle çıkılmaktadır. Bu bina kareye yakın dikdörtgen çevreli bir plân içinde inşa edilmiştir.
8- Şah Kutluğ Hatun Türbesi: Hunat Camisi’nin doğusundaki bu türbe, taş oymacılığının muhteşem bir örneğidir.
9- Haydarbey Köşkü: Kayseri’nin kuzey doğusundan merkeze yaklaşık dört kilometre mesafede, Argıncık köyünden 500 m daha kuzeyde bulunmaktadır.
10- Sırçalı Kümbet: Sırçalı Kümbet Kayseri’nin güney doğusunda bulunmaktadır. Kare şeklinde bir plana sahiptir.
11-Sazgeldi Türbesi: Kayseri Kalenderhane, Cürcürler mahallesinde kubbesi yıkılmış bir durumda bulunmaktadır.
12- Babug Beğ Sarayı: Kayseri Yanıkoğlu mahallesinde bulunan Emir Şahab Türbesinin Kuzey batı bitişiğindeki bir türbedir.
16-Yeşilhisar Ulu Cami: Yeşilhisarda bulunan ve hala ibadete açık olan bu Caminin minaresi dışında her tarafı yeniden yapılmıştır.
17-Şeyh Ümmi Zaviyesi Ve Vakfiyesi: Kayseri’nin Develi kazasında bulunmaktadır.