Buhari kimdir?

Hadis deyince akla gelen en önemli kişi hiç şüphesizki Buhari’dir. Büyük İslâm âlimi olan İmam-, Buhari’nin tam adı Muhammed bin İsmâil bin İbrâhim bin Mugire bin Berdizbeh el-Cu’fi el-Buhari’dir. Künyesi ise Ebû Abdullah’dır. 21 Temmuz 810 cuma günü öğleden sonra, Buhara’da doğdu. Bundan dolayı Buhari olarak anılmaktadır.

Hadis bilginlerinin ileri gelenlerinden biri olan Buhari, dönemin Buhara Valisi Yemân el-Cûfi aracılığıyla Müslüman olmuştur. Bundan dolayı Cûfi’ye nisbet edilmistir. Buhari’nin babası ve dedesi hakkında pfazla bilgi yoktur.ek bilgimiz yoktur.

Buhari, henüz bebek iken babası vefat etmiş, kardeşi Ahmed’le birlikte yetim kalmıştır. Annesi tarafından büyütülmüş ve küçük yaşta Kur’an’ı Kerim’i ezberlemiş ve Arapça öğrenmiştir. Babasından kalan servet onun hiç kimseye muhtaç olmadan ilim öğrenmesinde yeterli olmuştur. On bir yaşında hadis öğrenmeye başlayan ünlü İslam alimi, 16 yaşında annesi ve kardeşi Ahmed’le birlikte hacca gitti. Annesi ve kardeşi Buhara’ya dönerken, kendisi ilim öğrenmek için Mekke’de kaldı.
Buhari henüz 18 yaşında iken “Kitâbu Kadâya’s-Sahabe ve’t-Tâbiin” ile “et-Târîhü’l-Kebîr” adlı eserlerini kaleme aldı. Ünlü İslam alimi daha sonra ilim ögrenmek için Şam’a, Mısır’a, Basra’ya, Bağdat’a gitti. Altı yıl kadar Hicaz’da kaldi. Sadece hadis öğrenmek ve nakletmekle kalmayan Buhari aynı zamanda şiirle de yakından ilgilendi. Ancak fazla şiir yazmadı.

İmam-i Buhari keskin bir zekâ ve ezberleme yeteneğine sahipti. Ünlü alimin bir şeyi ezberlemesi için ona sadece bir defa bakması ve onu bir defa dinlemesi yeterliydi. Özellikle Bağdatlıların ve Semerkandlılar’in Onun zeka seviyesini denemek için sordukları sorular bu bakımdan önemlidir. Gezileri sırasında dinlediklerini yazmaması ve kendisine takılanlara, dinlediği bütün hadisleri ezberden okuması da son derece dikkat çekicidir. O ayni zamanda çok hadis ezberlemekle de ün yapmış bir İslam bilginidir.
Uzun boylu ve ince yapılı olan Buhari sert bir yapıya sahip değildi. Yumuşak huylu olup ilim konusunda oldukça dikkatliydi. Dayanaksız konuşduğu görülmemiştir. İmam-i Buhari sadece ilmiyle amel eden bir insandı. İslâmî sınırlara uymada aşırı derecede titiz davranırdı. Helal ve haram konusunda üst düzeyde duyarlı bir insandı. Buhari hadis ilmine hizmet ve bu yolla Allah (c.c.)’in rızasını, Rasûlullah (s.a.s.)’in şefaatini kazanmaktan başka bir amaç taşımıyordu. Ünlü İslam alimi babasından kalan mirası bu yolda harcamıştı. Cömertliğiyle şöhret bulan Buhari, yardim ettiklerine Allah rızası için elini uzatırdı. Bol bol Kur’an-ı Kerim okur, çok nafile namaz kılardı. Bazı rivayetlere göre Buhari her üç günde bir Kur’an-ı Kerim’i hatmederdi. Gecenin bir kısmini uykuyla geçirdiği belirtilen Buhari, sürekli olarak geceleri uykusundan kalkıp, kandilini yakar, hadis tahric ederdi. Yazdıklarına işaretler koyar, üzerinde derinlemesine düşünürdü.

Ahmed b. Hanbel, Ali b. el-Medinî, Yahya b. Maîn, İsmail b. idris el-Medînî, İshak b. Rahuyeh’ten hadis dersleri almıştır. Ebu isa et-Tirmîzî, Muhammed b. Nasru’l Mervezî, İbni Ebi Dâvud, Müslim b. Haccac ve en-Nesâi ise Buhari’nin öğrencileridir.

İmam-i Buhari sahih adıyla anılan ve içerisine yalnızca kendince sahih olduğu sabit olan hadisleri koyduğu kitabını yazmakla hükümlerin kaynaklarını bulmada önemli bir hizmeti yerine getirmiştir. Buhari ayrıca bu eserle kendisinden önce yasamış olan mezhep imamlarının dayandığı temellerin sağlam olduğunu, hiç birinin kişisel görüş doğrultusunda fetva vermediğini ortaya koymuştur. Özellikle ilim adamları Buhari’nin eserine büyük önem verdiler. Sahih hadis konusunda onun eserinin ortaya koyduğu gerçekleri ve şartları olduğu gibi kabul ettiler.
Buhari Câmiu’s-Sahih adlı bu eserini yazarken çok titiz davrandı. Eserine aldığı hadisleri, tam olarak 600 bin hadisin içinden ayıkladı. Sahih hadislerin dışında kalan diğer hadisleri eserine almadı. Câmiu’s-Sahih’te yer alan hadislerin sayısı yedi bin iki yüz yetmiş beştir.

Câmiu’s-Sahih’te hadisler konularına göre kitaplara, her kitap da kendi arasında bablara ayrılmıştır. Eserde sadece üzerinde ihtilaf edilmeyen hadislere yer verilmiştir. Hadisleri sahih kabul edip, uymayanları reddetme geleneğini başlatan İmam-i Buhari olmuştur. Ondan sonra gelen âlimler bu yoldan giderek sahih hadisleri zayıf ve uydurma olanlardan ayırmışlardır. Ancak hiçbir alim Buhari kadar titiz çalışmamıştır. Bu yüzdendir ki hadis deyince akla gelen ilk isimdir.

Câmiu’s-Sahih dışında, su eserleri vardır:
Eserleri:
1- Târih-ül-kebîr
3.Târihu’l-evsât
4.Târih-üs-sagîr
5.Kitâbu zuafâis-sagîr
6.Et-Târihu fî ma’rifetiruvatü’l-hadîs ve mükatü’l-asar-ı ve’s-sünen ve temyizû sikâtihin min züafaihim ve târihu vefâtıhim
7.Et-Tevârihu’l-ensâb
10.Ref-ul-yedeyn fi’s-salâti.
11.Kitâbu kırâati halfi imâm.
12.Halku’l-efali’-ibâdî ve reddi ale’l-Cehmiyye
13.El-Akideyahutet-Tevhîd
14.Abârü’s-sıfat:
15.Birrü’l-vâlideyn.
16.El-Câmi-ul-kebîr.
17. Et-Tefsîr-ül-kebir.
18.Kitâb-ül-hibe.
19. Kitâb-ül-eşribe.
20.Kitâb-ül-mebsut.
21.Kitâb-ül-ilel.
22.Kitâb-ül-fevâid.
23. Esmâ-üs-Sahâbe.