Yağmur ormanları nedir?

Yağmur ormanları yıl boyunca yağmur alan aşırı sıcak düzlük alanlarda gelişmektedir. Güney Amerika’da bulunan Amazon ormanları ile Orta Afrika’da bulunan Kongo Irmağı havzalarında, Malaka Yarımadası’nda, Endonezya’da, Borneo’da vb yerlerde binlerce kilometre karelik alan yağmur ormanları ile kaplı bulunmaktadır. Buradaki ormanların bir çoğunda Avrupa’daki meşe ya da çam ormanlarında olduğu gibi bir ya da birkaç değil yüzlerde farklı bitki çeşidi yetişmektedir.

Yağmur ormanlarında yetişen ağaçlar en çok 45-60 metre boylarındadır. Bunların taçları yani gövdenin, dal, yaprak, ve çiçekleri taşımakta olan üst kısmı daha çok tırmanıcı bitkiler tarafından kaplanarak güneş ışınlarının sızmasını engelleyecek kadar sık dokulu bir örtü meydana getirir. Bu nedenden dolayı ormanın alt katmanlarında loş bir ışık görünmektedir. Burada otsu bitkiler ile alçak boylu ağaçlar yetişmektedir.

Tropik ağaçların düzgün, grimsi gövde kabuklarının dış görünümü birbirine benzemektedir ve ağaçlar kesildiği vakit ortaya çıkan renkler çok farklıdır. Mesela, bir ağacın kabuğunun iç katmanı pembe, diğerininki kahverengi olabilmektedir. Bazı ağaçların gövde kabukları kesildiği zaman kan renginde bir sıvının aktığı görülür. Oysaki tropik ağaçların bir çoğu sütsü bir özsu içermektedir. Güney Amerika kökenli kauçuk ağacının sütsü özsuyundan doğal kauçuk elde edilmektedir.

Tropik bölgelerdeki bazı ağaçların gövdeleri tabana doğru genişleyerek payanda şeklini almaktadır. Ağaçlar bu hali ile bir kaide üzerinde yükselen heykellere benzemektedir. Çiçeklerin yapraklı dallarda değil doğrudan gövdenin üzerinde açması da yine yağmur ormanlarına özgü ilginç bir özelliktir. Mesela, Güney Amerika’daki tropik ormanlarda yabani olarak yetişmekte olan kakao ağacının çiçekleri böyledir.

Yağmur ormanlarındaki ağaçların bir çoğu yapraklarını dökmediğinden dolayı sürekli yeşil kalabilmektedir. Bununla birlikte yılın çok kısa bir döneminde yapraksız kalan ağaçlara da rastlanmaktadır. Bu ormanlardaki bitkilerin özellikle de ormanın alt katmanlarında yetişenlerin yaprakların dünyanın diğer bölgelerine özgü bitkilerin yapraklarından çok daha büyüktür. Mesela, tropik bir bitki olan muzun uzunluğu 3-3,5 metreye varan dev yaprakları vardır. Ayrıca, yapraklar derimsi yapılı, kenarları düz ve dikdörtgene yakın oval biçimlidir.
Tropik ağaçların genellikle alımlı ve iri çiçekler taşıyan Jakaranda ağacı gibi bazı ağaçlar haricinde yağmur ormanlarındaki çiçeklerin çoğu yeşil, beyaz ya da kahverengi, ufak ve gösterişsizdir.

Ilıman iklimli bölgelerde yetişmekte olan ağaç türlerinin büyük kısmına tropiklerde rastlanmamaktadır. Ama, baklagiller familyasından bir takım ağaçlar bol bol yetişmektedir.

Tropiklerdeki en yaygın görülen bitki gruplarından bir diğeri de palmiyelerdir. Hemen hemen her yere dağılmış olan bu bitkilerin her bir türü belli bir yöreye özgüdür. Batı Afrika kökenli yağ palmiyesinden margarin ve sabun yapımında kullanılan bir sıvı yağ, Asya’ya özgü sagu palmiyesinden, nişastalı bir gıda maddesi elde edilmektedir. Diğer palmiye türlerinden de gıda kaynağı ya da gereci olarak faydalanılmaktadır.

Yağmur ormanlarının en tipik üyeleri olan tırmanıcı bitkilerin sayılamayacak kadar oldukça çok türleri bulunmaktadır. Bazılarının yassılaşarak kurdele benzeri bir görünüm alan odunsu gövdeleri öylesine uzundur ki bunlardan ırmakların üzerine asma köprü yapılabilmektedir. Tırmanıcı bitkilerin bazıları son derece alımlı çiçekler taşımaktadırlar.

Tropik ormanları ılıman ormanlardan ayıran özelliklerden biri ebifit bitkileridir. Başka bitkilerin üzerinde yetişen bu bitkiler besinlerini konak bitkiden sağlayan asalak bitkiler ile karıştırılmamalıdır.

Yağmur ormanlarının tabanı çalı ve ağaç fidanları ile kaplıdır. Çayır otları gibi küçük otsu bitkilere rastlanmaz, buna karşılık geniş yapraklı birkaç otsu bitki türüne rastlanmaktadır.