Vakıf nedir?
Arapça kökenli bir kelime olan ‘vakf’; kelime anlamı olarak durdurma, hareketten alıkoyma, hareketsiz bırakma anlamını taşımaktadır. Aynı zamanda “tamamen verme, büsbütün verme” manasına da gelmektedir. Diğer bir anlamı ise bir hizmetin sürüp gidebilmesi için, kişilerin kendi istekleriyle bağışladıkları para ve mülklere verilen addır. Anayasamıza göre dernekler ve vakıfların kendi konu ve amaçları haricinde toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemeleri kesinlikle yasaktır. Yani sınırları kesin çizilmiş bir amaç için kurulurlar ve bunun dışına çıkmak yasaktır.. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından denetlenirler. Ekonomik anlamda ise vakıf; Bireysel çalışma ve çaba ile elde edilen olanakların ve mal varlığının gönül rızası ile paylaşılmasını öngören hukuki bir yapıdır.
Türk Medeni Kanunun da vakıf şöyle bir tanımlama yapılmıştır. Gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca adamaları ile meydana gelen tüzel kişiliktir. Vakıflar, bütün tarih boyunca devam etmiş olan yardımlaşma ve dayanışma duygusunun kurumsal bir yapı kazanmasıdır. Yani vakıf bütün insanlığın mutluluğunu amaçlayan bir sistemdir.
Tarihte bilinen ilk vakıf; Hazreti Ömer’in Hayber Kalesi’nin fethinden sonra kendisine ganimet olarak düşen bir arazinin satılmaması, miras bırakılmaması ve hibe edilmemesi koşuluyla fakir, köle, misafir ve Allah yolunda olanların yararlanması için vermesi şeklinde oluşmuştur. Vakıfların Anadolu’nun her yerinde çok hızlı bir şekilde yaygınlaşıp önemli hale gelmesinde hayır ve sadaka içerikli ayetlerin yanı sıra bazı hadislerde etkili olmuştur.
Vakıflar, bütün tarih boyunca İslâm ve Türk dünyasında birbirinden önemli hizmetleri üstlenerek, günümüzde modern sosyal hukuk devletinin yapmakta olduğu çok sayıda kamusal görevi asırlar boyunca başarıyla yerine getirmişlerdir. Vakıflar, toplumsal dengeyi kurmak için aynı zamanda, servetin zengin kesimlerden toplumun daha fakir kesimlerine doğru akışını sağlamıştır. Vakıflar bu yönü ile sınıf çatışmalarının önlenmesinde, barışın sürekliliğinde, kamunun hizmet taleplerinin hemen karşılanmasında, siyasî ve ekonomik istikrarın sağlanmasında merkezî yönetimlere destek olmuşlardır.
Türklerin, İslamiyet’ten önce var olan o zamandan beri süregelen gelen adet ve gelenekleri; vakıf anlayışı ve kültürünün bir medeniyet haline gelişme göstermesinde önemli rol oynamıştır. İslam ve Türk kültüründe Vakıfların hizmetlerinden veya menfaatlerinden yararlanabilmek için etnik , dinî, cinsiyet ve sosyal statü gibi ayrımlar yapılmamış, hayır hususunda son derece hassas davranılmıştır.
Hatta sosyal gruplar arasında kardeşlik, dostluk, yardımlaşma ve dayanışmanın gelişmesinde en etkili kurumsal yapılar vakıflar olmuştur. Vakıflar aracılığı ile toplumsal servetin ciddi bir bölümü, hukuken bir daha geri dönmesi gerekmeyecek şekilde toplumun en zengin tabakalarından en yoksul tabakalarına ulaşması sağlanmaya çalışılmıştır.
Günümüzde, bir vakfın kuruluşu, 2002 yılında yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun ilgili maddelerine göre yapılmaktadır. Vakıflar şu alanda hizmetlerini yürütürler; milli savunma hizmetleri, iktisadi hizmetler ,ulaştırma hizmeti,spor hizmetleri,dini hizmetler,sağlık hizmetleri,eğitim ve öğretim hizmetleri,aş evi hizmetleri, sosyal hizmetler, sanat ve kültür hizmetleri, para yardımı .