Süt besiciliği nasıl yapılır?

Besicilik devlet destekleri ile yaygınlaştırılmaya çalışılan bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle büyük işletmelerin kurulması için verilen hibe destekleri her geçen gün artmaktadır.

Süt, doğa kaynaklı üretim özelliğine sahip olan ürünlerden biridir. Tam olarak zamanı bilinmemekle birlikte insanoğlu diğer doğa kaynaklarının yanı sıra hayvanlardan et, süt ve taşıma gibi alanlarda yararlanmıştır. Günümüzde şehirleşme ile insanların büyük şehirlerde yaşamaları gerek doğadan ve gerekse hayvanlardan bireysel anlamda yararlanmayı devre dışı bırakmıştır. İnsanların ihtiyaçlarının giderek artması bu alanda kâr amaçlı işletmelerin çoğalmasını sağlamıştır. Bu durum rekabeti ve bu rekabette giderek, çok daha büyük besi çiftliklerinin kurulmasını sağlamıştır.

Ülkemizde süt sığırcılığında son yıllarda önemli gelişmeler sağlansa da ülke genelinde birim hayvan başına süt verimi ve toplam süt üretimi gelişmiş ülkelere göre daha düşük düzeydedir. Birim hayvan başına süt veriminin artırılması genetik olarak süt verim yeteneği yüksek olan kültür ırkı sığırlara uygun çevre koşullarının sağlanması ile mümkün olabilmektedir. Son yıllarda kaba yem olarak silaj kullanımının yaygınlaşması, bilhassa sulu tarımın yapıldığı bölgelerde ülke ikliminin birinci ve ikinci ürün mısır üretimine uygun olması, üretim maliyetinin düşmesine, işletmelerin arazi ihtiyaçlarının azalmasına, böylece de sığır yetiştirme eğilimlerinin artmasına sebep olmaktadır. Ancak, süt sığırı işletmelerindeki inek sayısının, verimli bir işletmecilik ve yeterli gelir sağlayacak düzeyde olmamasından dolayı işletmeler modern ve sağlıklı barınak yapmaktan kaçınmaktadırlar. Bunun yanı sıra, son yıllarda hayvancılıkta teknoloji kullanımının yaygınlaşması, örgütlenmelerin artması, var olan işletmelerin hayvan sayılarını artırması, AB’ye üye olma girişimleri ve işletmelerin dünya üreticileri ile rekabet etme durumunda kalmaları, yeni işletmelerin ise belirli bir büyüklükte olması yönündeki gerekliliği artırmıştır.

Türkiye’de küçük çaplı süt üretim işletmelerin sayısı artmakta ve bunların bir kısmı üretimlerini işleme tesislerine devrederken bir kısmı doğrudan tüketiciye ulaştırmaya ya da daha fazla kar elde etmek için kendisi işlemeye çalışmaktadır. Süt besiciliğinde birinci aşama süt üretimi ve ikinci aşamada sütün işlenmesini gerektiren aşamadır. Her geçen gün artan talep süt işleme tesislerini, tesislerin süt talepleri de süt üretimini artırmaktadır. Devletin verdiği hibeler ve diğer destekler yerinde kullanıldığında bu işten zarar edilmesi söz konusu değildir. Ancak her iş gibi bu işten de doğal olarak anlamak gerekiyor. Sadece beslemek yetmiyor ürünü pazarlayabilmek de büyük önem taşıyor.

Büyükbaş hayvan besiciliği üç amaca yönelik olarak yapılmaktadır. Birincisi damızlık, ikincisi et ve üçüncüsü ise süt amaçlı besiciliktir. Burada üzerinde duracağım süt besiciliğidir. Besiye alınan hayvanlar için hesaplanan giderler, süt maliyet giderlerini oluşturmaktadır. Besi faaliyetin etkinliği açısından yerli veya yabancı cins hayvanlar üretim çıktısını etkileyecektir. Diğer yandan besi yeri ve iklim şartları da üretimin verimliliğini etkiyen önemli unsurlardır.

Besicilik ile ilgili giderler doğrudan elde edilecek ürünle ilgilidir. Bunun dışında farklı amaçla besiye alınan hayvanların izlenmesi gerekir. Süt amaçlı besi içinde, giderler doğrudan giderler ve dolaylı giderler olarak hesaplanmaktadır. Doğrudan süt amaçlı besi faaliyeti ile ilgili olanlar besiye alınan hayvanlar için doğrudan yapılan giderlerdir. Dolaylı giderler ise besiye alınan hayvanlarla dolaylı olarak ilgili olan giderlerdir.

Süt sığırcılığı yapmayı planlayan bir işletme, gelirinin büyük bölümünü taze süt satışından elde etmeyi düşünür. Türkiye’de son yıllarda büyük holdingler de süt amaçlı besicilik konusunda ciddi yatırımlar yapmaktadırlar. Burada yüksek verimli ineklerin ihtiyaçlarını karşılayacak yem maddeleri ön plana çıkmaktadır. Süt besiciliği yapan işletmelerin önemli bir gelir kaynağı genç erkekler ve ihtiyaç fazlası dişilerdir. Bunlardan elde edilecek paralarla masrafların karşılanması gerekiyor.

Süt üretim işletmelerinin asıl amacı, tüketime uygun, ucuz ve bol süt üretmektir. İşletmede üretilen ya da dışarıdan alınan tüketime uygun olmayan, yemleri süt sığırları vasıtasıyla, gıda değeri yüksek süte çevirmek suretiyle değerlendirmektir. Süt sığırı yetiştiricisi, genel olarak birkaç işi bir arada yapmak ve yürütmek zorunda kalan kişidir. İyi bir yetiştirici, hayvanlardan yavru alma, kaba yem üretimi, besleme, sağım, konularında bilgi sahibi olmalıdır. Ayrıca gerek ihtiyaçlarının alınmasında ve gerek ürünlerin satılmasında, pazar koşullarını kendi lehine çevirecek bir pazarlama bilgisine sahip olmalıdır. Bütün bunların yanı sıra işletmeci devamlı olarak yenilikleri takip etmeli ve olumlu değişiklikleri uygulamalıdır.