Ortadoğu neresidir?

Dünyanın en önemli ve jeopolitik değeri yüksek bölgelerinden biri olan Ortadoğu, Akdeniz’in doğu kıyısında, Afrika kıtası ile Asya Kıtası’nın birleştiği yerde bulunan bölgedir. Bu göldeki ülkeler şunlardır: Mısır, Ürdün, Türkiye, Suriye, Irak, İran, Kıbrıs, İsrail, Suudi Arabistan, Lübnan, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Katar gibi ülkelerdir. Bölgenin sınırları kesin olarak belirtilmiş değildir. Kuzey Afrika’da bulunan Arap ülkelerinden Libya, Tunus ve hatta Fas ve Cezayir’de bölge ile olan ilişkileri nedeniyle Ortadoğu ülkeleri arasında çoğu kez sayılmaktadırlar. Dağlar ile bölgenin geri kanlından ayrılmakta olan Türkiye ve İran bazen de Ortadoğu ülkeleri dışında görülmektedir. ortadogu-haritasi
Bütün tarih boyunca Avrupa, Afrika ve Asya kıtaları arasında bir köprü olarak tanımlanmış olan bu bölgenin denetimini ellerine geçirmek isteyen çeşitli defalar savaşlar olmuştur. Ortadoğu asırlar boyunca Avrupa kıtası ile Hindistan gibi doğu ülkeleri arasında doğal bir ticaret yolu olmuştur. 1869 yılında Süveyş Kanalı’nın açılması ile Ortadoğu’dan Hindistan, Çin ve Avustralya’ya giden yol değişmiş ve kestirme bir deniz yolu ortaya çıkmıştır.
İsrail’de Yahudilerin, Lübnan’ın yarısında da Hıristiyanların bulunmasına karşılık, Ortadoğu’da Müslüman Araplar yaşamaktadır. Bin yıl önce bu bölge büyük bir imparatorluk kurmuş olan Müslüman Arapların denetiminde bulunuyordu. 1258 yılında Arapları mağlup eden Moğollar bölgeye hakim olmaya çalışmışlardır. Diğer taraftan Ortadoğu’yu ele geçirerek topraklara sahip olmak isteyen Haçlı orduları 1095 yılından başlayarak yüz yıl kadar süren seferlere girişmişlerdir. Ortadoğu topraklarında bazı krallıklar kurdularsa da sonunda yenilgiye uğramışlardır. Haçlı Seferleri sonunda Arap sanatı ve bilimi Avrupa’da yayılmaya başlamıştır. Avrupa ile Arap ülkeleri arasında ticaret gelişmeye başlamıştır.

16. Asırda Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman döneminde hemen hemen bütün Ortadoğu Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 400 yıl süresince Osmanlıların kontrolü altında kalmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nda Fransa ve İngiltere ile ittifak kuran Araplar, Osmanlılara karşı ayaklanmışlardır. 1918 yılından sonra Ortadoğu’nun yeni ülkeleri tek tek bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.

Bu bölge ile ilgili en önemli gerçek dünyada elde edilmekte olan petrolün yaklaşık dörtte birinden fazlasının bu bölgede çıkarılması ve bölgenin petrol rezervinin diğer bölgelerden daha fazla olmasıdır. Batı Avrupa’nın ihtiyaç duyduğu petrolün çoğu Ortadoğu’dan özellikle de Basra Körfezi ülkeleri ile İran, ırak ve Suudi Arabistan’dan gelmektedir. ABD ve Rusya’ da bu bölgeden elde edilmekte olan petrolden fazlasıyla yararlanmaktadırlar. 1974 yılında Ortadoğu petrol üreticilerinin fiyatlarına yaptıkları zam gibi ekonomik veya 1979 yılında gerçekleşmiş olan İran Devrimi ve Eylül 1980 yılında başlayan İran-Irak savaşı gibi siyasi olaylar bütün dünyayı olumsuz etkilemiştir. Petrol üretimi Ortadoğu ülkelerinin ekonomik ve toplumsal durumu üzerinde de son derece etkilidir. Sınırları içinde petrol çıkarılan ülkeler ile petrolü olmayan ülkeler arasında büyük gelir farkları bulunmaktadır. Bölgede Suudi Arabistan, Kuveyt gibi dünyanın gelir düzeyi bakımından en zengin ülkeleri ile en yoksul ve geri kalmış toplumları yan yana yaşamaktadırlar.

Ortadoğu’da süregelen en önemli sorun İsrail Devleti’yle Filistin ve Arap ülkeler arasındaki çatışmalardır. Araplar 1949 yılında İsrail’in kurulmasına karşı çıkmışlardır. 1956, 1967, 1973 yıllarında Arap ülkeleri olan Mısır, Suriye ve diğer ülkelerle İsrail arasında savaşlar olmuştur.

Bir Cevap Yazın