Narsistik kişilik bozukluğu nedir?
Narsistik kişilik bozukluğu, başkalarının düşüncelerine ve isteklerine ilgisiz kalmak olarak tanımlanır. Kendini beğenen, başkalarının yaşattıklarına ve yaşadıklarına karşı duyarsız kalan, sürekli olarak her yerde kendini ön plana çıkarmak isteyen kişiler narsistik olarak tanımlanır. Bu rahatsızlığı olan kişiler kendilerini başkalarının yerine koymaz ve başkalarının hissettiklerini anlamazlar.
Narsistik kişilik bozukluğu tanı özellikleri nedir?
Bu kişilerde olan narsistik özellikler artistik, dramatik, dramatik ya da atletik başarılar biçiminde tanımlanabilir. Bu kişiler çevrelerine karşı kendileriyle meşgul oluyor gibi görünseler bile, kendilerini değersiz, yüzeysel ve aşağılık derecede hissetme eğiliminin içindedir. Başkalarının kendilerini eleştirmesine gelemezler. Karşısındaki kişileri kendi istekleri ve amaçları doğrultusunda kullanmayı severler. Güç ve sevgide doyumsuz olan ve kendilerini eşi bulunmaz biri olarak görme özelliklerine sahiptirler. Çevresindeki kişilerle empati kuramazlar. Karşısındakilerden sürekli olarak onay ve ilgi beklerler. Beklentileri karşılanmadığı zaman benlik saygıları sarsılır, içlerinde kırgınlık ve çökkünlük yaşarlar. Kendilerine karşı ilgi göstermeyen ve saygı duymayan herkesi küçümserler. Hayallerini abartmaya, sürekli olarak kendilerini haklı çıkartmaya ve başkalarını kandırmaya çalışırlar. Umutsuzluğa kapılmadan, olaylarda tüm gerçekleri saptırırlar. Başkalarına imrenirler, fakat kendi rahatlarından ödün vermezler. Başkalarını kıskanırlar, fakat kendilerini beğenirler. Bu kişilik bozukluğu antisosyal, Borderline ve histrionik kişilik bozukluğu ile beraber görüldüğünden, tanısı oldukça zordur. Bu kişiler ilerleyen yaşlarında güzellikleri ve güçleri kaybolduğunda oldukça zorlanır. Olumsuzluklar meydana geldiğinde karşısındakilere öfkelenir ve intikam duygusu besler. Kendi yaşamlarına yapılan eleştirilerde umursamaz bir tavır takınırlar. Yapılan tüm eleştirileri değersiz olarak görürler. İnsanları kullanmayı sever, sadece kendilerini düşünürler.
Narsistik kişilik bozukluğu tanı kriterleri nedir?
Aşağıdaki kriterlerin beş tanesi ya da daha fazlasının bir arada olması durumunda kişiye narsistik bozukluk teşhisi konulabilir.
- Kendinin çok önemli olduğunu düşünen kişiler
- Devamlı olarak sınırsız güzellik, zekâ, güç ya da kusursuz sevgi üzerine kafa yoran kişiler
- Her zaman etrafında beğenilmek isteyen kişiler
- Kendisinin eşi bulunmaz biri olduğunu düşünen kişiler
- Kendisinin kayırılacak biri olduğunu düşünen ve sadece kendinin hak kazandığını zanneden kişiler
- Başkalarını kendi çıkarları ve menfaatleri için kullanan kişiler
- Başka insanların duygularını anlamamak konusunda ısrarcı davranan, empati yapamayan kişiler
- Başka kişileri kıskanan ya da başkalarının onu kıskandığını düşünen insanlar
- Kendini beğenmiş ve küstah bir kişilik yapısı olan kişiler
Narsistik kişilik bozukluğunu ortaya çıkaran sebepler nedir?
Bu kişilik bozukluğuna sahip olan hastalar, erken çocukluk dönemlerinde kişilik bütünlüklerinin oluşturulması ve korunması için, çevresinden tepkiye ihtiyaç duyarlar. Anne ve babadan yeteri kadar duygusal sıcaklık görmemiş olan çocuklarda duyguların gelişimi daha yüzeysel olur. Anneye kendini fark ettirememiş olan çocuk, anne imgesinden mahrum kalır. Anne ve babanın çocuğun özelliklerini sürekli olarak yüceltmesi ve abartması, öz benlik duygusunun sürekli olarak beslenmesine sebep olur. Bu etkenin narsistik bozukluğun ortaya çıkmasında önemli bir katkısı vardır. Çocukluk döneminde olan travmalarda gelişimi bozan etkenlerdir. Bu bozukluğu olan ailelerin çocuklarında, narsistik kişilik bozukluğu görülme olasılığı oldukça fazladır. Bu yüzden genetik geçiş özelliği vardır.
Narsistik kişilik bozukluğu tedavisi nasıl yapılır?
Bu kişilik bozukluğu kronikleşme eğilimi gösterdiğinden, tedavi oldukça zordur. Tedavideki amaç benlik saygısının korunmasıdır. Tedavide gerçek benliğe erişilmeden, yapay benlik üzerinde çalışma yapmak sonuçsuz kalır. Terapistler kişilerde gerçek ve yapay benlik ile beraber çalışmalıdır.