Kellog Paktı nedir?

Amerika Birleşik Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’na katılışının 10. yıl dönümünden dolayı, dönemin Fransa Dışişleri Bakanı Aristide Briand 6 Nisan 1927 tarihinde basına vermiş olduğu bir demeçte, Amerika ile Fransa’nın, aralarındaki ilişkilerinde savaşı kanun dışı kabul eden karşılıklı taahhütte bulunmalarını teklif etmiştir. Fransa’nın bu teklifteki amacı yalnızca bir jest yapmaktan ibaretti. Çünkü Fransa ile Amerika arasında, bir savaşa kadar gidebilecek herhangi bir menfaat çatışması söz konusu değildi. Ve böyle bir taahhüdün fazla bir önemi yoktu. Fakat böyle bir anlaşma Amerika’nın yakın bir dostu haline gelmek sureti ile Fransa’ya Avrupa’da son derece önemli bir prestij sağlayabilirdi.
Briand Kellog Paktı imza
Amerika’nın bu teklife tepkisi ilk olarak yavaş olmuştur. Fakat pasifizm duygularının bu esnada Amerikan kamuoyunda git gide kuvvetlenmesi üzerine, Amerika Dışişleri Bakanı Kellogg, 1927 yılının Aralık ayında Briand’ın bu teklifine vermiş olduğu cevapta, “savaşı bir politika aracı olarak kullanmaktan vazgeçme” taahhüdünün, dünya çapında, bütün devletler tarafından imzalanacak çok taraflı bir antlaşmada yer almasını talep etmiştir.

1928 Nisanı’nda da Kellogg, bu teklifini İngiltere, Almanya, İtalya ve Japon hükümetlerine resmen bildirdi. Almanya bunu derhal kabul etti. Onu İtalya ile Japonya izledi. Lakin, Fransa ile İngiltere böyle geniş çapta bir taahhüdü kabulde bir hayli tereddüt geçirdiler. Çünkü bu sırada Fransa ittifak sistemleri politikası izlemekteydi ve böyle bir taahhüt de bu politikanın ruhuna aykırıydı. Lakin İngiliz ve Fransız kamu oyları Kellogg’un teklifini o kadar desteklediler ki, iki memleketin hükümetleri de bunu kabul zorunda kaldılar.

Briand-Kellogg Paktı ya da Paris Paktı adlarını da alan Kellogg Paktı, 27 Ağustos 1928 tarihinde ilk olarak 9 devlet arasında (İngiltere, Birleşik Amerika, İtalya, Fransa, Almanya, Polonya, Japonya, Belçika ve Çekoslovakya) imzalanmıştır. Bu antlaşma ile bütün taraflar, savaşı milli politikalarına araç etmeyeceklerini, anlaşmazlıkların çözümü için savaşa başvurmayacaklarını, savaştan tamamen vazgeçtiklerini ve bütün anlaşmazlıkları için sürekli olarak barışçı yolları kullanacaklarını taahhüt etmişlerdi. . Briand-Kellog Paktı Rusya-ABD gruplaşmasının bir başlangıcı; bugünkü NATO’nun ise temeli olarak kabul edilmektedir. Bu pakt ile ABD Rusya’ya karşı kendi grubunu oluşturmuştur. Bununla birlikte, Fransa ve İngiltere bu antlaşmayı bazı rezervlerle kabul etmişlerdir.

Fransa’nın rezervine göre, bu antlaşma ile alınmış olan taahhüt, meşru savunma hakkını ortadan kaldırmayacak ve imzacı devletlerden birinin bu antlaşmadaki taahhüdünden vazgeçmesi durumunda, diğerleri de otomatik olarak taahhütlerinden vazgeçmiş olacaklardı. İngiltere ise, imparatorluk bölgelerini kastederek, dünyanın bazı bölgelerinde hareket serbestisini saklı tutmuştur. 1928 yılının sonuna kadar Kellogg Paktına, Sovyet Rusya da dahil 46 devlet daha katılmıştır.

Amerika Birleşik Devleti, Sovyet Rusya’yı henüz tanımadığından dolayı, Sovyetler orijinal imzacılar arasına davet edilmemişti. Bundan dolayı Kellogg Paktı’nı, Batılıların, Sovyet Rusya’yı izole etmek, çember içine almak ve Sovyet Rusya’ya karşı mücadele etmek için kurmuş oldukları bir kombinezon olarak karşılamışlardır. Fakat Fransız hükümetinin daveti üzerine 1928 yılının Ekim ayında Sovyet Rusya da bu Pakta dahil olmuştur.

Ancak Kellog Paktı’nın yürürlüğe girmesi için, bütün devletlerin onay belgelerini Amerikan hükümetine tevdi etmeleri gerekiyormuş ve bu da epey uzun bir zaman alıyordu. Bundan dolayı Sovyetler, Batılılardan da ileri giderek, bazı devletlerle, Kellogg Paktı’nın güttüğü aynı amacı kapsayan Litvinof Protokolü’nü imzalamışlardır.

Kellogg Paktı, tüm dünyaya getirmiş olduğu yaygın barış havasından dolayı, iki savaş arası döneminin önemli bir olayını oluşturmuştur. Bununla birlikte, bu barışçı hareket birçok eksikliklere sahipti. Bu paktta, savaşın ne olduğu net olarak tarif bile edilememişti. Bu ise kötü niyetlilere açık bir kapı bırakmak anlamına geliyordu.

Diğer bir eksiklik ise, belki Amerika hariç,bütün büyük devletlerin hemen hemen hepsi samimiyetten yoksundu. Fransa ise bu paktı bir Amerikan-Fransız dostluğunun gösterisi haline getirmiştir. Paktın imzalanmasında, 1778 Amerikan-Fransız ittifakının imzasında kullanılan mürekkep hokkası kullanılmıştır.

Bir Cevap Yazın