Kas nedir?

Vücudumuzun tüm bölümlerinin hareket etmesini sağlayan unsurlardır. Eğer kaslar olmamış olsaydı ne yürüyebilirdik, ne soluk alabilirdik, ne yemek yiyebilir ve ne de konuşabilirdik. Gözlü görülen hareketler dışında, sindirimden kan dolaşımına kadar vücudun bütün fizyolojik fonksiyonlarında kaslara çok önemli görevler düşmektedir. Mesela, kalp atışları bile başlı başına bir kas hareketidir. Ayrıca iskeletteki kemikler arasında bağlantıyı sağlayan, vücudu destekleyen ve onu koruyan yine kas sistemidir. Kemiğin üstünü kaplayan kas dokusu vücudun etli bölümünü oluşturmaktadır.
İnsan vücudunda yüzlerce kas bulunmaktadır. Kasılgan liflerden meydana gelen bu organların uzunluğu bulundukları yere göre değişkenlik göstermektedir. Mesela, iç kulaktaki küçücük bir kasın uzunluğu 3 milimetre bile yokken uyluk kasının uzunluğu altmış santimetreye kadar varmaktadır. Kasların bir kısmı yuvarlak veya yassı ve çoğu da ip şeklindedir. Bu uzun aksların şişkin ve kalın olan orta bölümü iki uca doğru incelerek kiriş denilen beyaz renkte kuvvetli bir doku ile sonlanmaktadır.

Vücudumuzun tümünde 3 çeşit kas bulunmaktadır. Düz ya da istemsiz kaslar, çizgili ya da istemli kaslar ve kalp kası. İstemsiz kasların lifleri uçlara doğru incelen iğ şeklinde uzun hücrelerden meydana gelmektedir. Kirişleri olmayan bu kaslar deride, idrar yolunda, kan damarlarında ve sindirim organlarının duvarlarında bulunmaktadır. İstemsiz ya da düz kaslar, isimlerinden de anlaşılacağı üzere bizim isteğimiz ve irademiz haricinde çalışmaktadır. Mesela yiyeceklerin midede ve bağırsaklarda sindirilmesi gibi kendiliğinden yürüyen istemsiz vücut fonksiyonları hep düz kasların çalışmasıyla sağlanır.

İstemli ya da çizgili kaslar sinirler aracılığı ile beyne bağlıdır ve kasılıp gevşemeleri isteğimiz ile denetlenebilir. Hemen hepsi uçlarında bulunan kirişlerle iskelet kemiklerine bağlandığı için çizgili kasların bir ismi de iskelet kasıdır. İskelet kasları güçlü bir mikroskop ile incelendiği zaman almaşık olarak dizilmiş açık ve koyu renkte iplikçileriyle gerçekten de çizgili olarak görülmektedirler. Demetler halinde birleşerek lifleri meydana getiren bu uzun kas iplikçilerinden her birine bir sinir ucu bağlıdır. Bu sinir ucu beyinden gelmekte olan uyarıyı ilettiği zaman kas iplikçiği büzülüp kasılır. Tüm iplikçiliklerin birlikte kasılması ile de genel bir kasılma olmaktadır. Ağırlık kaldırmak gibi devamlı bir hareket söz konusu olduğu zaman kasın bu süre boyunca kasılı durumda kalabilmesi için sinirlerin uyarı iletmeye devam etmesi gerekir. Çünkü kas bir defa uyarılarak kasıldığı zaman sürekli aynı durumunu koruyamaz.

Vücutta 640 adet çizgili kas bulunmaktadır. Bu kaslar, konuşma, yürüme, yemek yeme gibi gözle görülebilen hareketlerin yanı sıra iç organlarda bulunan bazı işlevlerin yerine getirilmesini de sağlar. Kalp kası sadece kalpte bulunan ve istemli kaslar gibi çizgili olduğu halde istem dışı çalışan özel bir kastır. Bu kasın çalışması beyinden gelen sinirler ve kanda bulunan hormonlar ile düzenlenmektedir.

Kasların hareketi daima tek yönlüdür. Örneğin üst kolun ön bölümündeki iki başlı kasın kasılması kolun bükülmesini sağlamaktadır. Bükülen kolun açılması için üst kolun arkasındaki diğer bir kasın kasılarak kolu itmesi gerekmektedir.Her kasılma için başka bir enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Kandaki glikoz bu enerjiyi sağlamaktadır.
Yeteri kadar kullanılmayan kaslar zaman içerisinde gevşeyip zayıflar. Sağlıklı kalmak için çocukluk ve gençlik döneminde egzersiz yapmakta fayda vardır.