Hunter sendromu nedir?
Hunter sendromu veya bir başka adıyla mukopolisakkaridoz II (kısaca MPS II), genel olarak erkekleri etkileyen ciddi bir genetik bozukluk hastalığıdır. Hastalık daha çok glikozaminoglikanlar ya da GAG’lar olarak bilinen spesifik mukopolisakkaritlerin vücut tarafından parçalanma ve geri dönüştürme yeteneğini bozmaktadır.
Hunter Sendromu’nda iduronat-2-sulfataz (I2S) adı verilen enziminin yeteri kadar çalışmaması ya da tamamen eksik olması yüzünden GAG’lar, bütün vücuttaki hücrelerde birikmektedir. Bu birikim, belirli hücrelerin ve organların vücuttaki fonksiyonlarını engellemekte ve çok sayıda ciddi bulguya neden olmaktadır.
Hunter Sendromu, 162.000 canlı erkek doğumunun en az 1’inde görülen bir hastalıktır. X’ e bağlı resesif bir hastalık olup daha çok kalıtım yoluyla kişiden kişiye geçer. Bu durum anormal I2S geninin X kromozomu üzerinde bulunması anlamına gelir. Kadınlarda biri anneden biri babadan gelen iki X kromozomu bulunur. Erkeklerin de annelerinden gelen bir adet X kromozomu ve babalarından gelen bir adet Y kromozomu buluur.
Hunter sendromu vücudun dayanıklılık ve yenilenme yeteneği ile ilgili glikozaminoglikan (GAG) olarak da bilinen spesifik mukopolisakkaridozlarla ilgilidir. Hunter sendromu, lizozomal depo hastalıklarının ciddi tiplerinden birisi olarka kabul edilir. Bu hastalığa sahip olan bazı insanlarda farklı yüz özellikleri ve büyük baş gibi bir takım fiziksel özellikler görülür. Hunter sendromu bazı durumlarda, merkezi sinir sistemi tutulumu, sinir sistemi sorunları ve gelişimsel gecikmelere neden olmaktadır. Hunter sendromu olan insanlar aynı şekilde etkilenmezler, semptomların progresyon oranı büyük ölçüde değişmektedir. Ancak, Hunter sendromu her zaman şiddetli, ilerleyici ve hayat sınırlayıcı bir özellik gösterir.
Hastalığın tanı yaşı genel olarak 2-4 yaş aralığıdır. MPS bozukluğunu, iduronat-2-sülfataz (I2S) enzim aktivitesi ölçümü yapılarak kesin tanı koymadan önce yardımcı ek testler yapılmaktadır. MPS bozukluğu için en yaygın kullanılan laboratuvar tarama testi GAG için yapılan idrar testidir. İdrar testi GAG için bazen normal olabilir ama bu hastalık olmadığı anlamına gelmez. Hunter sendromunun kesin tanısı serumda, beyaz kan hücrelerinde veya cilt biyopsisi ile fibroblastlar içinde I2S enzim aktivitesini ölçerek konulur. Hunter sendromlu insanların bazılarında I2S gen analizi ile klinik şiddet belirlenebilir. Prenatal tanı amniyotik sıvı ya da koryonik villus dokusundan I2S enzimatik aktivitesini ölçerek konulabilir.
Hastalık ile ilgili bulgular şunlardır:
1. Zeka geriliği
2. Büyüme geriliği
3. Yüz değişiklikleri (kalın kaslar, düz, basık burun kökü, etli ve geniş dudaklar, büyük dil, prognathism)
4. Derin ve boğuk ses tipi
5. Kardiyak tutulum ve kalp yetmezliği
6. Orta kulak ve iç kulakta sağırlık
7. Optik atrofi
8. Erken başlangıçlı, ilerleyici eklem kontraktürleri,
9. Hepatosplenomegali
10. Göbek fıtığı
11. İskelet anomalileri (Dysostosis multipleks konjenita)
Ağır hastalarda genel olarak saldırganlık, kararsız yürüme ve sık düşme ile kaba motor bozukluklar ve tetraspastik bozuklukların görüldüğü çeşili vakalarda görülmüştür.
Hunter sendromu kalıtsal bir bozukluk olduğundan dolayı belirli bir şekilde nesilden nesile aktarılmaktadır. İnsan vücudundaki her hücre her bir ebeveynden gelen 23 kromozomdan oluşan toplam 46 kromozoma sahiptir. I2S geni X kromozomu üzerinde bulunmaktadır. Erkeklerde bir X kromozomu varken dişilerde ise 2 X kromozomu vardır. Erkekler X kromozomunu annesinden Y kromozomunu da babasından alır. Dişiler X kromozomlarından birisini annesinden diğerini babasından alır. I2S geninin anormal bir kopyasına sahip olan bir erkek varsa onda Hunter sendromu gelişebilme ihtimali vardır. Bir erkek, iki yoldan biriyle I2S geninin anormal bir kopyasını alabilir. Birincisi annesi taşıyıcı olan kişiye anormal gen geçebilir. Alternatif olarak, yumurta ve sperm oluşumu sırasında X kromozomu üzerinde I2S geninde bir mutasyon gelişebilmektedir. Bu ikinci durumda anne taşıyıcı değildir. Dişiler I2S geninin anormal bir kopyasını yalnızca taşırlar ve genel olarak bundan etkilenmezler.