Gün, ay ve yıl nasıl oluşur?

Zamanın ölçülmesi için sabit bileşenler arayan insanoğlu, İlk Çağ’dan itibaren içinde yaşadığımız dünyanın evrendeki hareketlerini ve diğer sistemler ile olan ilişkilerini incelemiştir. Antik Çağ’da dahi nasıl olduğu hala bilinmese de birçok medeniyet Güneş Sistemi’nin hareketleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmuş ve bu sabit bileşenler ile zamanın doğru bir şekilde ölçülmesini başarmıştır. Günümüzde zaman olarak adlandırdığımız algının oluşmasını sağlayan gün, ay ve yıl gibi kavramlar, Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin ve Güneş’in kendisinin döngüsel hareketlerinin ölçülmesiyle oluşturulmuştur.

Güneş Sistemi’nin sahip olduğu toplam kütlenin yaklaşık olarak %99,8’ini oluşturan Güneş, çevresindeki birçok gezegen, cüce gezegen, uydu, asteroit ve toz bulutunun belirli bir yörünge ile kendi etrafında dönmesini sağlar. Dünya’da tıpkı sistem içindeki diğer gezegenler gibi Güneş’in çevresinde döner. Dünya’nın Güneş etrafında tam bir tur atması için geçen süre 365 gün 6 saat 43 dakika ve 12 saniyedir ki, insanlar olarak biz bu döngüyü “yıl” olarak adlandırırız.

Dünyanın Güneş etrafındaki yörüngesini bir yıllık süre zarfında tamamlamasıyla yıl kavramı oluşurken, ay kavramı ise Dünya’nın uydusu olan Ay’ın hareketleriyle ilgili olarak geliştirilmiştir. Dünyamızın uydusu olan Ay, tıpkı dünyanın Güneş etrafında sabit bir yörüngede döndüğü gibi Dünya’nın etrafında döner. Dünya’nın uydusu olarak hem dünya çevresinde hem de Güneş’in etrafında dönen Ay’ın döngüsel hareket süresi, insanların “ay” olarak adlandırdığı bir zamansal kavramdır. Ay, Dünya çevresindeki bir tam turunu 28 gün 12 saat 44 dakika ve yaklaşık olarak 3 saniyelik süre zarfında tamamlar. Bu süreyi insanlar bir “aylık” zaman olarak algılar.

Tüm bu zamansal algının daha küçük ölçekli dilimlere ayrılması için “gün” kavramı ortaya çıkartılmıştır ki, Dünya’nın kendi çevresi etrafındaki tam bir turunu tamamlama süresi gün olarak algılanmaktadır. Dünya 24 saatlik süre zarfında kendi ekseni etrafında tam bir tur atar ve bu döngüsel hareket esnasında güneşin bazı bölgelerde batıp doğması ile “gündüz ve gece” kavramları ortaya çıkar. Bilinen insanlık tarihinin daha eski dönemlerinde bir tam gün sabah güneşin doğması ile başlar ve ertesi gün aynı zamana kadar sürerken, günümüzde gece 24:00 itibariyle yeni bir gün başlar ve ertesi gün aynı saatten itibaren bir sonraki güne geçilir. Güneş sisteminde yer alan Dünya, Ay’ın Güneş’in etkisiyle her zaman aynı sürelerde bu döngüsel hareketleri yapması, insanlara zamanı sabit değerler ile ölçme imkanı sağlamıştır.