Fresk nedir?

Fresk, taş ya da tuğla zemine atılan henüz ıslak olan kireç sıvanın üzerine, kireçli su ile madeni toz boyaların karıştırılmasıyla yapılan resim türüdür. Kireçli sıva yeni atıldığı için boyalar ıslak zemine daha rahat yerleşir. Zeminin yaş olması boyanın içirilmesi renk pigmentlerinin sıvaya yapışmasını sağlar ve kalın renkli bir sıva tabakası oluşturur. Bu şekilde resimde sağlam olur.

Eskilerde suluboya ile duvarlara resimler yapılırdı. Daha kalıcı ve sağlam olması için freskler yapılmaya başlandı.

Fresk yapımı her ne kadar basit görülse de dikkatli yapılması gereken bir sanattır. Duvarın yapısından astarlanmasına kadar birçok aşama dikkat gerektirir.

Resim yapılacak duvarın taş ya da tuğla olması fark etmez. Ancak üzerinde alçı olursa resmin renklerinin bozulmasına sebebiyet verebilir. Bu nedenle alçısız bir duvar seçmeliyiz fresk uygulaması için. Yine duvarda rutubet ve güherçile gibi olumsuzlukların olmamasına dikkat edilmelidir. Duvarın sıvasının dere kumu veya sönmüş kireçten olması gerekmektedir.

Fresk uygulamasının astarlama ile başlar. Islatılan duvara auvara pürtüklü kireçten yapılan sıva kalınca bir kat sürülür. Bu sıvanın üzerine füzen ile resim taslağı çizilir. Aynı desenin üzerinden aşıboyası (kırmızı killi bir toprakla renklendirilmiş) ile yeniden çizilir. Bu astar kuruyunca ressam resmi parçalara ayırarak bölüm bölüm boyamaya geçer. Resmin bir bölümünü temel alan ressam çalışacağı kısma ince bir kireç tabakası sürer. Bu tabakanın altında kalan taslak saydam şekilde görülür. Ressam henüz nemli olan kireç kurumadan freski tekrar çizer ve boyar. Bu şekilde parça parça boyamaya giderek freski tamamlar. Kireçle birleşen boya kalın bir sıva tabakası oluşturur. Ve bu tabaka kuruduğunda resme rötuş yapma imkânı ortadan kalkar.

Freskler çabuk bozulma durumları söz konusudur. Resim henüz zarar görmeden farkına varılırsa freskteki resmin tuvale çıkarılması (tuval freskin üzerine yapıştırılır, tuval çıkarıldığında resimde tuvale geçmiş olur) gibi işlemler ile önlenebilir.

Fresklerin bozulma sebepleri,

  • Doğa yapısı: Doğal malzemeler yapıları itibari ile zamanla bozulmaktadırlar. Hatta bu bozulma çürümeye kadar gidebilir.
  • Doğa koşulları: Freskler yapıları itibari ile duvara uygulanan bir sanat oldukları için rutubet vs birçok koşuldan etkilenmektedirler. Bu kötü hava koşulları freskte kabarma ve dökülmelere dahi sebep olabilir. Yer altında duran freskler için karanlıkta bir bozulma sebebi olabilir.
  • İnsanlar: Kişiler gerek bilinçli gerek bilinçsiz olarak birçok şekilde zarar vermektedirler. Bunlar sanat eserlerini kamu malına zarar vermek için darp edenlerin sonucu ile oluşabilmektedir. Ya da insanların fresklerin yapısını nasıl koruyacaklarını bilmemeleri ve yanlış sergileme koşullarını sağlamaları da neden olmaktadır. Eserin taşınması ve hatalı onarılması da insanlar tarafından fresklere zarar vermektedir.

Tarihe baktığımızda en güzel fresk örneklerinin Rönesans döneminde yapıldığı görülmektedir.

M.Ö. 7000 yılında yapıldığı tahmin edilen Cilalıtaş Devri’ne ait olduğu bilinen Anadolu’da Çatalhöyük ve Hacılar’da yapılan kazılarda elde edilen freskler tarihteki en eski fresk örneklerindendir diyebiliriz.

Yine M.Ö. 3000 yılında yapıldığı tahmin edilen freskler: Teleylat-Gasul’de geometrik süslemeli freskler ile Uruk devrine ait olan freskler Mezopotamya/Tel Ukayr’daki Boyalı Tapınak’ta bulunmuştur.

M.Ö. 2000 yılında yapıldığı tahmin edilen fresklere Asur’da Nuzi Sarayı duvarlarında rastlanmaktadır.

Fenike, Sidon, Mısır, Girit, Roma fresk örneklerine sıkça rastlanmaktadır.

14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar olan dönemde İtalya‘da birçok fresk eseri yapılmıştır. En bilindik isimler: Giotto, Fra Angelico, Piero Della Francesca, Uccello, Raffaello, Mihelangelo‘dur.

Bir Cevap Yazın