Seydi Ali Reis kimdir?

Seydi Ali Reis İstanbul, Galata’da dünyaya geldi. Sinoplu bir aileye mensup olan Seydi Ali Reis’in dedesi, II. Mehmet zamanında tersane kethüdalığında, babası Hüseyin Ağa ise Darüssınaa kethüdalığında görev yapmıştır.
Kendisi de tersanede reis olarak görevde bulunmuştur. Seydi Ali Reis Barbaros Hayreddin Paşa’nın yanında yetişti.

Çocukluğunda iyi bir öğrenim gördüğü bilinen, Arapça ve Farsçayı anadili gibi bilen, fizik ve astronomiye meraklı olan Seydi Ali Reis denizcilikle ilgili bilgileri daha çocukken öğrenmişti. Barbaros’un yanında yetişen ünlü denizci, Preveze Deniz Savaşı’nda Osmanlı donanmasının sol kanadında görev almıştır. 1554 yılında Mint Okyanusu’na sefere çıktı. Osmanlı gemilerinin yolunu kesmek isteyen Portekiz donanmasının saldırısını bertaraf ettikten sonra Seydi Ali Reis, fırtınaya yakalandı. Gemilerini kurtarmak için Hindistan’a sığınan Seydi Ali Reis karadan Afganistan, Türkistan, Azerbaycan ve Iran yoluyla üç yılda ancak İstanbul’a dönebildi. Seyahati sırasında başından geçen olayları ünlü eseri Mirat-ül-Memalikin (Memleketlerin Aynası) adlı eserinde anlatmıştır.

Seydi Ali Reis, tersane kethüdası olduğundan dolayı bir deniz harekatında bağımsız olarak görev almadı. 1522 yılında Rodos’un fethine ve daha sonra Akdeniz’de meydana gelen bütün deniz savaşlarına Barbaros Hayreddin Paşa’nın yanında katıldı ve böylece Batı Akdeniz bölgesini çok iyi öğrendi. 1538 yılında Preveze Deniz Muharebesi’nde Osmanlı donanmasının sol tarafına komuta ederek büyük yararlıklar gösterdi ve bu savaştan sonra daha çok tanınmaya başlandı. 1551 yılında Trablus’un fethiyle biten harekatta Kaptan-ı Derya Sinan Paşa ve Turgut Reis’in emrinde bulundu.

Kanuni Sultan Süleyman tarafından, Portekiz donanmasıyla girdiği deniz savaşını kaybeden Murat Reis’in yerine Hint Kaptanlığına getirildi. Ve Seydi Ali Reis Basra’daki donanmayı Süveyş’e getirmekle görevlendirildi.
Bu olay Seydi Ali Reis için bir dönüm noktası oldu. 15 gemiyi hemen tamir ettirerek uygun deniz mevsimi için beş ay bekledi ve donanması ile 1554 yılında Basra’dan ayrıldı. Seydi Ali Reis Süveyş’e doğru yol alırken Horfakan şehri açılarında 25 parçalık Portekiz donanmasıyla karşı karşıya geldi. Portekizliler bir gemi kaybedip geri çekildi. Maskat yakınlarında Seydi Ali Reis 34 parçalık bir Portekiz Donanmasının saldırısına daha uğradı. Burada 1554’deyapılan savaşta Portekizlilerin altı gemisi batırıldı, Osmanlı donanmasının da beş gemisi battı, biri de yandı.

Fırtınaya ve şiddetli düşman saldırısına rağmen Demen kalesi önüne geldi. Burada karaya oturan üç gemiden sonra, elinde kalan sadece altı gemiyle birlikte Güceret’in başkenti olan Ahmedabat’a gitti. Süveyş’i geçemeyeceğini anlayan ünlü denizci Seydi Ali Reis gemileri ve mühimmatı satarak parasını İstanbul’a gönderdi ve üç yıl Osmanlı ülkesinden uzakta yaşadı.

Seydi Ali Reis 1557 yılının Mayıs ayı başlarında İstanbul’a vardı ve o sırada Edirne’de bulunan hükümdarın yanına gitti. Süveyş donanmasının uğradığı kayıptan dolayı padişahtan af diledi. Seydi Ali Reis İstanbul’a döndüğünde, tamamen mahvolmuş olan bir donanmanın sorumlusu olmakla beraber, başına gelen olağanüstü olaylardan dolayı suçlu olarak görülmedi. Önce müteferrika yapılan Seydi Ali Reis daha sonra Diyarbakır tımar defterdarı olarak tayin edildi. Bir süre Şehzade Selim’in hizmetinde çalışan ünlü denizci Galata Hassa gemi reislerinden biri oldu. 1562 yılında İstanbul’da öldü.

Eserleri
1-Mir’at Ül’ Memalik
2-Hulast’el- Hay’a
3-Kitab Al-Muhit Fi İlm’al-Eflak Va’l Abhur
4-Mirat’ı Kainat