Ökse otu nedir?
Ökse otu Santalaceae familyasına ait yaprakları ve saplarının dışında meyvelerinin zehirli olduğu bilinen şifalı bir bitkidir. Anavatanı Asya ve Avrupa olan ökse otu, ülkemizde yetişmektedir. Halk arasında çekem, purç, güvelek, gevele olarak ta bilinir. Ağaçların üstünde saçak kökleri ile asalak biçimde yaşayan ve yapraklarını dökmeyen ökse otu, özellikle elma ağaçlarını sever. Bunun dışında kavak, armut, meşe, söğüt gibi ağaçların üzerinde de görülür. Bitkinin meyveleri cam gibi beyaz, parlak ve bezelye tanesi şeklindedir. Meyveleri zehirli olsa da kuşların beslenmesine uygundur. Meyveleri yiyen kuşlar, bıraktıkları dışkılarıyla bitkinin yayılarak çoğalmasını sağlar. Toprakta ya da başka ortamlarda filizlenemeyen ökse otu, sadece ağaçlarda yetişebilir. Meyvelerinin içi yapışkan bir sıvıyla kaplıdır ve eczacılıkta kullanılır. Bitkinin içeriği saponinler, alkaloitler, rezin, organik asitler, lectine, müsilaj, inosit ve viscotoxin oluşur. Yapraklar ve saplar Ekim ayından Aralık ayına kadar ve Mart ile Nisan aylarında toplanıp, gölgede kurutulur. Mart, Nisan aylarında meyveleri olmadığından, toplamak daha kolay olur.
Ökse otunun faydaları nelerdir?
- Ökse otu kalp krizine karşı oldukça etkilidir, kalp krizi geçirmiş olan kişilerin çayını tüketmesi de koruyucu etki gösterir.
- Hormonal bozukluklar sırasında çayını içmek faydalıdır.
- Soğuktan donmuş cilt üstüne, bitkiden hazırlanmış merhemin sürülmesi faydalıdır.
- Atardamar sertliğine karşı kullanılmaktadır.
- Tansiyon dengeleyici olarak bilinir, yüksek tansiyonun düşürülmesinde ve düşük tansiyonun yükseltilmesinde kullanılır.
- Soğuk olarak buruna çekilirse, burun kanamalarını durdurmaya faydalıdır,
- Yakı sakızı ile karıştırılarak kullanılan meyveleri, romatizmal ağrıların dindirilmesine faydalıdır.
- Meyvelerin içindeki sıvı, çıbanlara sürülürse, irinin dışarı atılmasını sağlar.
- Menopoz döneminde olan sıkıntıların aşılması için kullanılır.
- Pankreas üzerinde olumlu etkilerinin olması, şeker hastalığının tedavisinde fayda sağlar.
- Taze bitkiden elde edilen özsuyu, kadınların kısırlık problemlerinde kullanılır.
Ökse otu zehirli olduğundan, bilinçsizce kullanılmamalıdır. Son yıllarda kanserde koruyucu etkisinin tespit edilmesi ve kanser ilaçlarının yapımında kullanılmaya başlanması ökse otu için, şifalı özelliğinin araştırmalarla tespit edildiğini belirtir. Ökse otu çayı, diğer çayların aksine soğuk suyla hazırlanmaktadır. Soğuk su içine konan, ince kıyılan yaprak ve saplar, bir gece bekletilerek, yemek öncesinde ve sonrasında azar azar içilerek kullanılır. Taze bitkiden özsuyu çıkarmak için, blenderdan geçirilir. Ökse otundan hazırlanan merhem, meyvelerin içyağı ya da tereyağı ile ezilmesi ile elde edilir. Romatizma ağrılarında, yakı sakızı ile meyvelerin ezilerek kullanılması uygundur. Bu karışım Gaziantep, Van ve Şanlıurfa bölgelerinde oldukça fazla kullanılır. Bitkinin bilinçsizce kullanılması baş ağrısı, yüksek ateş, alerjik problemler ve üşüme gibi etkiler göstereceğinden, bir uzmana danışılması önerilir.