Martı nasıl bir kuştur?
Martı deniz kuşları olarak bilinir. Ülkemizde de sıkça rastladığımız kuş türleri arasında yer alır. Martıgiller familyasına ait olan, denizi bulunan tüm dünya ülkelerinde yaşayabilen özelliklere sahip olan bir kuştur. Çöllerde ve donmuş kutuplarda görülmezler. Yaklaşık olarak 35-45 cm boyunda, sivrice ve uzun kanatları bulunan, yüzme ve uçma yeteneği oldukça gelişmiş, perde ayaklı bir kuştur.
Bilinen 45 türü bulunmaktadır. Gümüş martı, karabaş martı, küçük martı, cüce martı, bayağı martı, güler martı ve kara sırtlı martı en fazla rastlanan türleridir. Sıklıkla toplu halde deniz kıyısı bulunan yerlerde yaşarlar. Baş bölgesindeki tüyleri kışın beyazlaşırken, yazın ise daha koyulaşır. Tüyleri beyaz, siyah veya açık kül rengindedir. Kanatlarının büyük olması iyi uçmasına yardımcı olur. Suyun içine dalma özellikleri olmadığı için, en kötü hava koşullarında bile denizin üzerinde yüzer ve dinlenirler. Gagalarının yapıları orta bölüme kadar düz olarak inerken, uç kısımlara doğru kanca şeklini almaktadır. Kuyrukları çatallı, ayaklarının ön parmakları perdeli, arka parmakları perdesizdir. Denizin yüzeyindeki besinlerden ve kıyılarındaki yiyeceklerden beslenirler. Oldukça iştahlı olan kuşlar, sürekli bir şeyler yerler. Yedikleri çoğunlukla böcekler, hayvan leşleri, yumuşakçalar ve çöplükte buldukları artık yiyeceklerdir. Yedikleri besin
ler arasında plastik olursa, martılar sürekli tokluk hissi duyacaklarından ölüme kadar gidecek bir süreç yaşarlar. Çöplerin bulunduğu kıyı kesimlerinde bu kuşlardan oldukça fazla bulunur. Çirkin bir sese sahip olan martılar, zarafetten ödün vermeyen zeki yapılarıyla dikkat çekerler. Oldukça sosyal bir yapıya sahip olan martılar, insanlarla iç içe yaşamayı tercih eder. Denizden uzakta yaşayamazlar. Kuşların ortalama yaşam süreleri 25 yıl civarındadır.
Martıların üreme ve çoğalması nasıldır?
Koloni olarak yaşayan kuşlar, yuva yapmak için genellikle bataklıkları, evlerin çatıları, göl ve deniz kıyılarını tercih ederler. Çiftleşmeleri bazı kuş türleri gibi ağızdan gerçekleşir. Düzgün yapılmamış olan yuvaları, yosunlarla ve çalılarla örtülüdür. Dişiler genellikle 2-3 adet yumurta yaparak, 3-4 hafta sürecek kuluçkada yatarlar. Kuluçkayı erkek ve dişi martı nöbetleşe yapar. Yumurtalar sık kahverengi veya siyah beneklidir. Yavrular ilk çıktığı zaman esmer renkte doğar. Yavruları ve yuvayı korumak için, erkek ve dişi birlikte hareket ederler. Anne ve babasının gagasının belli bir yerine vurarak açlığını anlatan yavrular, 4-6 haftalık olduklarında yuvadan uçarlar.
Türkiye’de bulunan martı çeşitleri nelerdir?
Ada martısı: Koloniler halinde kıyıdan uzak adalarda ve kayalık uçurumlarda yaşarlar. Deniz yüzeyinden 1000 metre kadar yüksek yerlerde yaşarlar. Üremek için orta yükseklikte olan bitki örtülerini tercih ederler. Nisan ayından Mayıs başlarına kadarki dönem, çiftleşme ve yumurtlama dönemidir. Yavrular Temmuz başında yumurtadan çıkar. Bu martı türlerin avlanması yasaktır. Akdeniz sahillerinde, özellikle Mersin Silifke bölgesinde yaşarlar.
Bayağı martı: Ülkemizde en sık görülen martı türleridir. Sarı renkteki gagaları, boz renkteki kanatları ve sırtı bulunan kuşların diğer bölümleri beyazdır. Bazı kuşların bacakları pembe, bazılarının da sarıdır. 56 cm boy uzunluğuna sahiptirler. Ülkemizde daha çok İç ve Doğu Anadolu’da bulunan göl kıyılarında, deniz kenarlarında yaşarlar. Bu türlerin avları sınırlandırılmıştır.
Karabaş martı: Deniz kıyısında ve göl kenarlarında her zaman rastladığımız martı türleridir. Bu türlerin de avları sınırlandırılmıştır.
Küçük martı: Boyları 28 cm civarında olan kuşların kafaları yaz aylarında siyahtır. Yaz döneminde ülkemizde az miktarda ürerler.
Kara sırtlı mantı: Bayağı martıya olan benzerliği, sırtlarında ve kanat üstlerinde bulunan siyah renkle ayrılırlar. Bu cinslerin de avlanmaları kurallara bağlanmıştır.
Gümüş martı: Ülkemizde çok az da olsa rastladığımız türler arasında yer alır. Grimsi renk tonlarında ki tüyleriyle tanınırlar.