Erken menopoz neden olur?
Erken menopoz yani erken ovaryan yetmezlik kadınlarda adet kanamasının 40 yaşından evvel kalıcı olarak kesilmesiyle ortaya çıkan bir dönemdir. Bunun üzerinde uzmanlar tam bir görüş birliğine varamamıştır. Bu durumu 45 yaşından evvel menopoza girme olarak kabul etmiş bir kesim vardır. Ancak toplumumuzda menopoza girme yaşı ortalama 46 olarak belirlenmiştir. Erken menopoz dönemi ise 40 yaşından daha genç olan kadınlarda adet kanamasının kesilmesi, östrojen hormonu azlığı, FSH ve LH hormon düzeylerinin yüksek olmasıyla birlikte karakterize olan klinik bir tablodur.
Bu konuda kadının ilk adet görme yaşı, hormon kullanması ya da vücut ağırlığı gibi unsurlar fazla önemli kabul edilmese de, ailede erken menopoz öyküsü olan kadının bu konuda değerlendirilmesi gerekir. Bazı kadınlardaki ultrasonografi ya da yumurtalık biyopsi incelemelerinde foliküllere rastlanabilir. Bu kadınlarda olan adet kesilmesi, yüksek FSH ve LH hormon değerleriyle yumurtalıklarda foliküller bulunmasına rağmen, yumurtlama yetmezliğiyle inferlitenin bulunduğu bir tablo gelişmektedir. Bu otoimmün hastalıklar yüzünden gelişebilir. Bu kadınlarda FSH tedavisi uygulanırsa gebelik elde edilebilir. Fakat foliküllerin en az bir yıllık büyüme süreci bulunur.
Erken menopoza giren kadının kendi yumurtalarıyla hamile kalması olanaksız hale gelir. Kadınların gittikçe iş yaşamında daha aktif olarak yer alması nedeniyle, ilk ve daha sonraki gebeliklerini ertelemeleri sonucuna neden olur. Bu hamile kalma şansını azaltır ve beklenmedik şekilde kadının menopoza girmesine neden olur.
Erken menopoz ilk hangi yaşlarda görülür?
Kadının menopoza girmesi için, adet kanamalarının başlaması ve bunun düzenli hale gelmesi gerekir. Bunun için kabul edilmiş ortalama yaş 13’tür. Bu yüzden erken yaşlarda olan erken menopoz 17-18 yaşlarında başlayabilir. Bu türden olgular toplumda görülmüştür.
Erken menopoz sebepleri nedir?
Kadınlar doğumlarıyla belirli bir yumurta hücresiyle doğar. Bu hücrelerin tükenmesi sonucunda menopoz dönemine girerler. Herhangi bir nedenle yumurtalarını hızla şekilde tüketecek her türlü unsur erken menopoz sebebi olabilir. Bu sebeplerin arasında en fazla görülenleri;
Otoimmün hastalıklar: Menopozun yaşanmasında en fazla otoimmün hastalıklar denen bir dizi hastalık sebep olur. Bu hastalıklar kadındaki bağışıklık sisteminin bilinmeyen nedenlerle kendi organlarını bir yabancıymış gibi algılayıp, bunları tahrip etme çabasıyla yaşanır. Yumurtalıkların yabancı gibi algılanmasıyla, erken menopoz yaşanabilir.
Yumurtalıkların ameliyatla alınması: Bir zorunluluk yüzünden genç yaşta olan kadınların iki yumurtalığının birden ameliyatla alınmasıyla yaşanan menopoz durumudur. Yumurtalıkların zarar görmesi yüzünden de yaşanabilir.
Kanser tedavisi: Kanser hastası olan kadınlarda kemoterapi ve radyoterapi tedavilerinin görülmesi yumurtalık dokusunda hasar oluşturduğundan, erken menopoz oluşabilir.
Aile geçmişi: Kadınların menopoza girme yaşı büyük oranda annenin menopoza girme yaşı ya da yakın akrabalarının menopoza girme yaşıyla orantılı olarak belirlenir. Ailede erken menopoza girme öyküsü varsa, kadının olasılığı daha fazla artar.
Kromozom bozuklukları: Turner sendromu ve Frajil X sendromu gibi nadiren görülen kromozom bozukluklarında, yumurta hücrelerinin erken tükenmesiyle erken menopoz ortaya çıkabilir.
Yaşam tarzı: Sigara içmek, stres altında olmak gibi unsurlar erken menopozu hızlandırsa da, bunlar nadiren gelişen durumlardır.
Erken menopoz belirtileri ve tedavisi nasıl olur?
Erken yaşlarda meydana gelen menopoz halinde, tedavi yapılarak ya da kendiliğinden geri dönüş olabilir ve kadında gebelik elde edilebilir. Bu çoğunlukla otoimmün hastalıklar yüzünden olan erken menopoz olgularında mümkün olabilir. Bu derece erken yaşta menopoza girmek kadınlarda kemik erimesini hızlandırır. Bu yüzden gereken önlemler alınarak, kemiklerin korunması için tedavi programına başlanması gerekir. Kadında olan ateş basması, ruhsal gerginlik veya vajinal kuruluk gibi menopoz belirtilerinin bir çoğu hormon tedavisiyle giderilir. Fakat yumurta hücreleri tükenen kadınlardaki erken menopozda, tedavi yapılsa bile gebelik elde edilmesi oldukça güçtür.