Ayva yetiştiriciliği nasıl yapılır?
Anavatanı Kuzey-Batı İran, Türkistan ve Anadolu olan ayva, sofralık tüketiminin yanında, reçel, jel, marmelat ve meyve suyu olarak da tüketilmektedir. Endüstri alanında da ayva kullanılmaktadır. Yetiştiricilik, hasat ve depolama kolaylığıyla birlikte son zamanlarda pazarda iyi bir fiyat bulması üreticilerin ayva bahçeleri kurmalarını özendirmektedir.
Ayva, tohumla, kök sürgünleri ve çelikle üretilebildiği gibi aşılanmak suretiyle de yetiştirilebilir. Başlıca ayva türleri şunlardır: Bencikli, limon III, ege ‘(ekmek), ege 22(İstanbul), ege 25 (Midilli), söbü limon III,ekmek II, ekemek V, eşme, bardak, demir, altın, tekkeş, şeker gevrek.
Dünya’nın hemen her yerinde kapama ayva bahçelerine pek az rastlanır. Ülkemizde de yalnız Sapanca Gölü kenarında Eşme’de ve İzmir’de kapama ayva bahçeleri kurulmuştur. Kapama ayva bahçeleri kurulurken tek gövdeli olarak yetiştirilecek ağaçlar arasında 3- 4 m aralık bırakılır ve genel olarak dikim kare şeklinde yapılır.
Dikim budaması yapılan fidanlar aşı yeri toprak üzerinde kalacak şekilde ılıman iklimlerde Kasım-Ocak ayları arasında dikilmeleri öne
rilir. Daha soğuk olan bölgelerde ise fidan dikimi Şubat ve Murat aylarında yapılmaktadır.
Ayva ağacı armut kadar kış soğuklarına dayanıklıdır. Çiçeklerin büyüyen sürgünlerinin ucunda meydana gelmesinden dolayı özellikle soğuk yerlerde çiçek geç açar. Sıcak iklimlerde eriklerle birlikte çiçeklenir. Çok rüzgarlı yerlerde iyi yetişmez. Dallar kırılır. Fazla meyve dökümü olur. Yaprak ve meyveleri sclerotinia’ ya (mumya) karşı hassastır. Fazla yağışlı yerlerde ürün tehlikeye girer.
Kapama ayva bahçelerinde toprak işlemesi yapılırken toprağı derin sürmekten kaçınmak gerekir. Çünkü ayva kökleri yüzlek ve toprak yüzüne yakındır. İlkbaharda ve yazın sürüm yapılmalıdır. Soğuk ve nemli topraklarda meyveler odunumsu hale gelecğeinden dolayı kaliteleri düşer. Ayva bahçelerinde sulama yazın yapılmalıdır. Salma ve karık sulamadan kaçınılmalıdır. Ağaçların gövdelerine su değdirilmemesi gerekir.
Kullanılacak olan kimyasal gübreler ağacın taç iz düşümüne uygulanmalıdır. Bitkinin daha çok ihtiyaç duyduğu makro elementler her yıl mikro elementler ise ihtiyaca göre verilmelidir. Ayrıca toprağın organik madde gereksinimi organik madde miktarına göre değişmektedir. Ayvanın kökleri derine gitmediğinden dolayı besin maddelerini belli kalınlıktaki topraktan almak zorundadır. Ayvalarda demir eksikliği durumunda ortaya çıkan belirtiye kloroz veya sarılık denilmektedir. Araz kendisini daha çok kireçli ve besin bakımından zayıf topraklarda göstermektedir. Özellikle yağışlı mevsimlerde araz şiddetlenmektedir. Kloroz’un demir eksikliğinden kaynaklandığı durumlarda yaprak damarları yeşil, buna karşın damarlar arası doku ise sarıdır. Belirti ilk olarak genç yapraklarda başlar, yaşlı yapraklara doğru ilerler. Zamanla yaprakların kenarlarında kırmızımtırak ya da kahverengi kurumalar meydana gelir. Fotosentezin aksamasından dolayı gelişme yavaşlar, verim düşer ve sonuç olarak ağaç ölebilir.
Ayva budamaya ilk olarak fidanın alınması ile başlanır. Budamada daha çok ayvanın doğal büyüme şekline yakın olan Goble ya da bu şeklin değiştirilmiş versiyonlarının kullanılmasında büyük fayda vardır. Gövde alçaktan taçlanır ve sonraki yıllarda uç almalarla gereğinden fazla kesme işlemi yapılmamalıdır. Çünkü meyveler sürgün uçlarında yetişir ve çok fazla uç alınırsa ağaç meyvesiz kalabilir. Özellikle daha sıcak iklimlerde doruk dallı şekle yakın bir sistemin uygulanmasında büyük fayda vardır. Ayva düzgün bir taç oluşturur. Başlangıçta taçlandırma iyi yapılır ise daha sonraki yıllarda fazla budamaya gerek kalmaz.
Ayva meyvelerinde olgunluk meyve kabuğu yeşil rengin sarıya dönmesine başlaması ve havlı çeşitlerde ise bu havın kolay bir şekilde silinmesiyle anlaşılır. Erken toplanan meyveler genel olarak susuz, tatsız ve boğucu olur. Ayvalar el ile bir makas ya da bıçak yardımıyla toplamaya başlanır. Meyve dal ile birleştiği yerden kesilerek ayrılır. Meyve eti çabuk zedelenir. Toplama için meyvelerin üzerinin nemli olmadığı bir an seçilir ve genel olarak derim bir ağaçta bir defada yapılır.