Zanaat ve zanaatkar nedir?

Zanaat, yapılması için belirli bir eğitim alınması gereken ancak aynı zamanda kişinin belirli bir el becerisi yani yatkınlığının olmasını da gerektiren meslekler için kullanılan bir terimdir. El becerisine dayalı ve uzun yılların ustalığını gerektiren her meslek bir zanaat olarak nitelendirilebilir. Zanaatkar ise bu tür mesleklerde ustalaşan kişiler için kullanılan bir kelimedir. Modern dünyanın teknolojik gelişimi sonucunda bilgisayar teknolojileri ve robot uygulamaları nedeniyle büyük bir çoğunluğu yok olan zanaatlar, endüstriyel gelişimin bir sonucu olarak “ihtiyaç dışı” olarak görülmüştür. Tüketime dayalı toplum modellerinde ihtiyacın el ile üretim süreciyle karşılanamaması, fabrikasyon üretimin zaruri bir ihtiyaç haline dönüşmesine neden olmuştur.

Zanaatkarların sayısının her geçen gün azaldığı günümüzde, ustalık derecesine ulaşacak kadar el becerisi gerektiren meslekleri yapacak insanlar bulunmaz olmuştur. El ile üretilen bir ürünün her şeyden önce manevi bir değeri olsa da, fabrikasyon ürünlerinin yapım hızına da el ile ulaşılması mümkün değildir. Zanaat olarak sınıflandırılan mesleklerin bir diğer özelliği de, zanaatkar yani usta olmak için muhakkak belirli bir eğitim sürecinden geçilmesi gerektiğidir. Bu da ortaya “usta çırak” ilişkisini çıkarmaktadır ki, ustanın öğrencisine verdiği eğitim ile çırak da zanaatkar olma yolunda ilerlemeye başlamaktadır. Zanaat denince akla ilk olarak takı üretimi gibi pahalı aksesuarları üretmek gelse de, aslında marangozluk da zanaat isteyen bir meslek dalıdır. Zira bir kütüğün bin bir emekle işlenerek bir sandalye yapılması için dahi teknik bir bilgi ve bu teknik bilginin öğrenilmesi için belirli bir eğitim sürecinden geçmek gerekmektedir ki, yine de kişinin marangozlukta usta olabilmesi için doğuştan sahip olması gereken bir takım yetenekleri olması gerekir.

Zanaatkar olan kişilere meslek erbabı da denir. Ancak el becerisi ve uzun yılların eğitimiyle üretilebilecek mal ya da “hizmetleri” satmak, zanaatkar olmak manasına gelmemektedir. Zira zanaat mal ve hizmetlerin pazarlanması değil, bizzat üretilmesiyle ile ilgili bir kavramdır. Yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanında sahip olduğu el becerisi nedeniyle toplumda belirli bir sosyal statü sahibi olan zanaatkarlar, ne yazık ki modern dünyanın unutulmaya yüz tutmuş “hatıraları” arasında kalmıştır. Zanaatların oldukça büyük bir bölümü teknolojik gelişmeler sebebiyle yok olmuş, kalanların çoğunluğu da çağa ayak uydurmak adına değişerek “bir zanaat olmaktan çıkmıştır”. Ancak yine de tüketim toplumu içinde yaşadığımız düşünülürse, arz ve talep üzerine kurulu olan dünyanın bitmek bilmeyen isteklerini karşılamak için fabrikasyon üretim sürecine girmek de bir zorunluluk halini almıştır. El emeği ile bu denli yoğun bir talebin karşılanabilmesi için herkesin birer zanaatkar olması gerekir…