Yeni doğan sarılığı nedir?

Yeni doğan sarılığı doğumdan sonra oluşan sarılıktır. Yeni doğmuş olan bebeklerde kandaki bilirubin miktarında meydana gelen artıştan kaynaklanır. Sarılık belirtisi doğumdan sonraki hafta içinde ortaya çıkmaktadır. Yeni doğan bebeklerin en fazla maruz kaldığı sorunlar arasında kabul edilir. Miadını doldurmuş olan bebeklerde % 60 oranında görülen, miadını doldurmamış ve erken doğmuş olan bebeklerde % 80 oranında görülen bir durumdur. Bebeklerin yeni doğan döneminde iyi takip edilmesi gerekir.

Yeni doğan sarılığı nasıl gelişme gösterir?

Anne karnındaki bebeklerin kanında bulunan alyuvarların yapısı normal kişilerden daha farklıdır. Bu alyuvarlar HbF fetal hemoglobin türünden olur. Doğumdan hemen sonra bu alyuvarların işlevini yitirmesi yüzünden, alyuvarlarda parçalanma ve yıkım olur. Kanda bu alyuvarların yerine HbA hemoglobin alyuvarların üretimi olur. Fetal alyuvarların hızla parçalanması yüzünden, vücutta aşırı miktarda bilirubin açığa çıkmaktadır. Bilirubin normal olarak karaciğerde işlenip vücuttan atılır. Bebeğin karaciğerinin bu yükü kaldıramaması halinde, bilirubin işlenemeyeceğinden vücutta birikim başlar. Kanda bilirubin oranı artınca, bu cildi etkileyerek, cildin sarı renge dönüşmesini sağlar. Bilirubin normalde cilde sarı rengi veren bir maddedir. Bu artışla birlikte bebekte yeni doğan sarılık oluşmaya başlar.

Yeni doğan sarılığı kaç türlü olur?

• Fizyolojik sarılık: Bebek anne karnındayken kanında olan bilirubinin ona bir zararı olmaz. Bu bilirubin plasenta ile annenin kanına geçmesi ve annenin karaciğerinde işlenmesiyle olur. Doğum esnasında bebeğin 1-2 mg/dl olan bilirubin oranı, doğumdan sonra artmaya başlar. Bebekte fizyolojik sarılık meydana gelir. Yeni doğan sarılığı bebeklerde genellikle bu türden olur. Bebeğin karaciğerinin bilirubini yeterli derecede işleyememesinden kaynaklanır.
• Anne sütü sarılığı: Bu tür yeni doğan sarılığı anne sütüyle beslenen bebekleri etkiler. Anne sütü alan bebeklerde % 15 kadarında bilirubin seviyesi 12 mg/dl olur. Mamayla beslenen bebeklerdeki oran % 4 kadar olur. Bu sarılıkta bebeklerde hastalık belirtisiyle, kilo sorunu meydana gelmez.
• Patolojik sarılık: Fizyolojik sarılık ya da anne sütünden olmayan sarılıklar patolojik olarak değerlendirilir. Bu tür yeni doğan sarılığına oldukça az rastlanır. Bu durumda bilirubin seviyesi daha yüksektir. Bu sarılık doğumdan sonraki ilk gün içinde olur.

Yeni doğan sarılığının diğer sebepleri nedir?

Sarılığın oluşması için başka etkenlerde etkili olabilir. Bunlar arasında kan grubu uyuşmazlığı en fazla görülür. Bu durumda alyuvarlar hızla parçalanarak, bilirubin oranı artış gösterir. Diyabet hastası annelerde, bebeğin iyi beslenmemesi durumunda, doğumda suni sancıyla doğan bebeklerde, idrar yolu enfeksiyonunda, doğuştan olan bazı enzim hastalıklarında, doğumların zor olması yüzünden bebeğin başının travmaya maruz kalması durumunda yeni doğan sarılığı olabilir.

Bebekte sarılık olduğu nasıl anlaşılır?

Sarılık etkisini ilk önce yüzde gösterir. Kandaki bilirubin seviyesi yükselmeye başladıkça sırayla göğüs, karın bölgesi, kollar ve bacaklara doğru yayılan sarılık izlenir. Bebeğin göz aklarında da sarı renk hâkim olur. Bu etkilerin fark edildiğinde bebeğin hemen sağlık kuruluşuna götürülmesi gerekmektedir. Yapılan muayenede bebeğin bilirubin seviyesinin düşmesine yardımcı olan tedbirler alınır. Bilirubin seviyesi giderek yükseldiğinde, ciltteki sarılık gittikçe koyulaşarak kahverengi bir hale gelir. Bebek bu durumda daha çok uyur ve anne sütünü daha az emer. Bu arada sarılık oranı artar. Beyni etkilemesiyle birlikte, bebekte tiz sesle ağlama, başını arkaya atma ve havaleye kadar gidecek süreç yaşanır. Bu bebeklerde genellikle zeka ve motor gelişim geriliği, görme ve işitme sorunları oluşabilir.

Hangi bebekler yeni doğan sarılığında dikkatle takip edilmelidir?

• Zamanından önce doğmuş bebeklerin karaciğeri fazla gelişmediğinden dikkatli olunmalıdır.
• Doğumdan kafa derisinin altında kanama olan bebekler, özellikle zor doğumlarda buna dikkat edilmelidir.
• Doğumla ilk 24 saatte sarılık tespit edilmiş bebekler
• Sarılığı 2 haftadan daha fazla sürenler
• Diğer kardeşlerinde bebeklikte ışık tedavisi gören varsa, bu bebekler daha dikkatli izlenmelidir.

Yeni doğan sarılığı nasıl tedavi edilir?

Yeni doğan sarılığı genellikle kendiliğinden düzelse de, bebeğin doktor kontrolünde olması gerekmektedir. Bilirubin seviyesinde gözle görülür bir artış olduğunda, bebeğe ışık tedavisi uygulanması gerekir. Özel lambalar kullanılıp, fototerapi adında florasan ışığı altında bilirubinin idrardan atılmasına çalışılmaktadır. Bu tedavide bebeğin gözleri zarar görmemesi için kapatılır. İyi beslenmiş olan bebekler bu süreci kolay atlatırlar. Sarılık kan uyuşmazlığından olmuşsa, bebeğin kanı değiştirilebilir. Anne sütünden kaynaklanan sarılık tedavisinde, bebeğin bir kaç gün anne sütünden ayrılması tedaviye yardımcı olur.