Yanık gıdaları yemek zararlı mıdır?
Bazı insanlar ekmeğin kızarmış taraflarını yada yanmış yerlerini yemeyi sever, bazı insanlar da ızgarada mangalda pişen etin tadına bayılır. Yine şekerli besinlerde yüksek ısıda karamelize edildiğinde farklı lezzetler ortaya çıkabilir. Aslında geçmişten beri bilinen bir konu yanık gıdaların sakıncalı olduğudur.
Son yıllarda yapılan araştırmalarda besinlerin pişme sırasındaki değişimler üzerinde incelemeler yapılmıştır. Hidrojen, karbon, azot ve oksijenden yapılan organik gıdalar denilen yağ, protein ve karbonhidratların ısındıkça hangi maddelere dönüştüğü araştırılmıştır. Bunların sonucunda yanık gıdaların kanserojen etkisine sahip olan maddeler içerdiği belirlenmiştir. Yanık gıdalar nedeniyle kanser gelişme oranı, yenen besinin miktarına ve yanık besindeki kanserojen maddelerin oranına bağlıdır. Yapılan tespitlerde kanserojen maddelerin yanık gıdaların maruz kaldığı sıcaklık ve bunun süresiyle bağlantılı olduğu belirlenmiştir. Araştırmacılar yanmış yağların kanserojen etki yaptığı konusunda hem fikirlerdir.
Nasıl sigara içen kişilerde dumanın geçtiği yerlerde gırtlak ve akciğer kanseri riski olurken, yanık gıdalarda da sindirim sistemi kanserleri daha fazla görülür. Çünkü sindirim organları yanık gıdalardaki kanserojen maddelerle daha fazla temas eder. Bu gıdaları tüketenlerde mide, ağız, boğaz, ince ve kalın bağırsak kanseri riski artar.
Yanık gıdalarda bulunan kanserojen maddelerin birisi olan polisiklik aromatik hidrokarbonlar, gıdanın yanmasıyla çıkan dumanda olabilir. Gıdalara muhafaza etme ya da lezzet verme için bu duman kullanılırsa, bu maddenin bir bölümü gıdaya geçer. Izgarada et yapıldığında et yanarsa bu madde ete geçer. Gıdadaki yağ uzaklaştırıldığında, etin yakmadan pişirilmesiyle bu maddelerin oluşması azaltılabilir. Örneğin odun ateşinde dumanda tütsülenen balık tüketen Japonlarda mide kanseri riski, tüketmeyenlere oranla daha fazladır.
Yanık gıdalarda olan kanserojen maddelerden biri heterosiklik amindir. Vücudu hastalıklardan koruyan immün sistem, hücre faaliyetlerini engellenmeden kanserli hücreleri öldürmektedir. Bu sistemin baskılanması halinde kanserli hücreler, vücutta daha rahat dolaşır ve çoğalır. Bu şekilde tümör oluştururlar. Heterosiklik aminler bu sistemin baskılanmasında önemli bir rol oynar. Bunun dışında stres, üzüntü gibi etkenlerde sistemin baskılanmasında etkilidir.
Yüksek ısıda pişmiş olan besinlerde ağır gen hasarları oluşmaktadır. Örneğin çok pişmiş olan hamburger tüketen kadınlarda, yemeyen kadınlara göre göğüs kanseri % 50 oranında daha fazla görülür. Heterosiklik aminler yüksek ısıda pişirilen besinlerde genlerde mutasyona neden olmaktadır. Yanık gıdalardaki kanserojen maddelerin etkisi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Bazı kişiler israf olmasın diye besinlerin yanık taraflarını atmazlar. Bazı kişilerde herhangi bir şey olmaz diye özellikle yanık yerleri ya da kızarmış olan gıdaları yerler. Eğer mangalda et pişirmekten vazgeçemiyorsanız, en azından etin yağının kömüre damlayarak yanmamasına dikkat etmelisiniz. Çünkü bu şekilde ortaya çıkan maddeler dumanla ete yapışmakta ve tehlikeli olabilmektedir. Etin üzerine yapışmış ve yanmış yağlarda, kanser etkisi yaratabilir. Yani lezzete düşkünlüğün zararlı etkileri bulunmaktadır. O ızgarada pişen etin güzel kokusunda, gerçekte kansere neden olan maddeler bulunur. Bu nedenle ızgara yaparken dikkatli olmanızı tavsiye ederiz.