Vişne nasıl yetiştirilir?
Vişne gülgiller familyasından bir meyve çeşididir. Meyveleri ekşimsi olan vişnenin anavatanı İstanbul ile Hazar Denizi arasında uzanan Kuzey Anadolu Dağlarıdır. Latince adı Prunus cerasus olan vişnenin adı bugünkü Giresun’un eski adı olan Kerasus’dan gelmektedir.
Ilıman iklim kuşağının meyvesi olan vişne yazları nispeten serin geçen ve nemi yüksek olan yerlerde daha kaliteli ürün vermektedir. Yüksek yaz sıcaklarından hoşlanmadığı gibi düşük kış soğuklarından da kısmen zarar görür. Aşırı yaz sıcakları genellikle bitki gelişimini yavaşlatmaktadır. Su sıkıntısı olan yerlerde meyve kalitesi düşük olur. Bazı çeşitlerde çift pistil yani halk dilindeki adıyla ikiz meyve oluşumunu artırarak pazar değerinin düşmesine neden olur. Don derinliğinin fazla oluştuğu topraklarda köklerin doğrudan donması, dal birleşme noktalarına zararlanma, çiçek gözleri ya da çiçeklerin donması, gövde yanma ve yarılmaları belli başlı iklim zararlanmalarıdır. Çiçek tomurcukları soğuğa -2, -4ºC’ye kadar dayanabildikleri hâlde açmış olan çiçekler -2ºC’de donmaktadır. Vişnenin odunsu kısımları i–40ºC’ye kadar dayanabilmektedir.
İlkbaharda çiçeklenmeleri biraz geç olduğundan dolayı ilkbahar geç donlarından zarar görme ihtimali oldukça düşüktür. Çiçek gözü ile çiçeklerin dondan zarar görmesi daha sık karşılaşılan bir durumdur. Kış mevsimi içerisinde -20 0C, kışın hemen başı ile sonlarına doğru -15 C’ye varan soğuklar tehlikelidir. Ortalama 400 mm’den fazla yağış alan yerlerde vişne yetiştiriciliği kolaylıkla yapılabilir. Vişne yetiştiriciliğinde yağışın toplam miktarından çok dağılımı daha çok önemlidir. Yağışın dağılımı çok güvenilir bir durum değildir. Bundan dolayı kaliteli vişne üretimi için sulama yapmak gereklidir. Çiçeklenme döneminde yağan yağmurlar verimi düşürür. Hasada yakın zamanda meydana gelen yağışlar hem yağmur çatlamalarına neden olur ve hem de ürün kalitesini düşürür. Ağaçların hem vegetatif (sürgün, dal, yaprak ve kök gelişmesi) hem de generatif gelişmesi (çiçek tomurcuğu ve meyve gelişmesi) üzerine etki yapar. Sulama meyvelerin daha renkli ve kaliteli olmasını sağlar. Ağaçların ihtiyaç duyduğu su, yağışlarla karşılanamadığı zaman sulama ile ağaçlara verilir.
Vişneler kuru, kumlu ya da kireçli topraklarda dahi yetiştirilebilmektedir. Bilhassa idris anacının kullanıldığı yerlerde vişnelerin kuraklığa dayanmaları daha çok artar. Vişne için en ideal toprak kiraz yetiştiriciliğine uygun olan topraklardır.
Kiraz veya vişne bahçesi tesis ederken iyi bir dikim planlaması gerekmektedir. Vişnelerde döllenme sorunu olmadığından dolayı tek çeşitle bahçe tesis edilebilir. Ancak ikinci bir çeşit verimi daha çok arttırmaktadır. Dikim aralıkları toprak durumu, anaç, sulama ve gübreleme koşullarına bağlı olarak belirlenir.
Vişne bahçeleri genel olarak bir yaşındaki aşılı fidanlarla kurulur. Fidanın yaşı ve gelişme gücü arttıkça, dikimden sonra tutma oranı azalmaktadır. Bazı yerlerde araziye önce anaçlar dikilmektedir. Bu anaçlar aşılanacak büyüklüğe erişinceye kadar büyütülmektedir. Aşılanacak büyüklüğe ulaşan anaçlar, yetiştirilecek olan çeşitlerle aşılanır. Bu şekilde bahçe kuruluşu çok nadir de olsa görülür. Vişne fidanları, kış mevsimi nispeten ılık geçen ve fazla yağışlı olmayan bölgelerde, aralık ayı sonundan itibaren bütün kış dinlenme mevsimi boyunca dikilebilmektedir.
Vişnenin kültür çeşitleri tohumla doğrudan çoğaltılamaz. Bunların kalıtsal yapıları heterozigot olduğundan dolayı tohumla çoğaltıldığında, ana bitkinin üstün özellikleri genel olarak kendinden sonraki nesle geçmez. Ayrıca vişnelerde bir takım virüs hastalıkları tohumla yayılmaktadır. Bu nedenle vişne ağaçları için en uygun çoğaltım aşı ile çoğaltımdır. Vişne çeşitlerini kök ve dip sürgünü ile üretmek mümkündür. Vişne fidanlarını yetiştirmede en çok tavsiye edilen aşı şekli durgun ‘‘T’’ göz aşısıdır. Yaygın olmamakla beraber genç anaçların aşılanmasında kakma, dilcikli ve dilciksiz İngiliz ve boru aşı yöntemleri de kullanılmaktadır. Kalın gövde ve ana dallarda çeşit değiştirme aşısı olarak daha çok kakma aşısı uygundur.
Vişne bahçeleri kurulurken yapılması gereken en önemli işlerden biriside gübrelemedir. Gübreleme toprakta eksikliği tahliller neticeisnde bilinen bitki besin elementlerinin takviye edilmesidir. Ağaçların vegetatif gelişmesi ve meyve vermesi için topraktan aldıkları besin maddelerinin toprağa tekrar geri verilmesi gerekir. Toprağın yapısı, ağaçların yaşı, sulama miktarı ve sulama şekli, bitkilerin verim miktarı, anacın cinsi, bitkilerin genel gelişme ve kondisyonları, ahır gübresi verilip verilmediği ve pazarın istekler verilecek gübre miktarını belirlemektedir.
Vişne budamaya fazla ihtiyaç duymaz. Vişne gelişim itibariyle daha çok yayvan bir taç şekli oluşturur. Ağaç eğer fazla yükselmişse taç istenen yükseklikten budanır.
Monilya hastalığı, zamklanma, bakteriyel hastalıklar, kiraz sineği ile ki,myasal ilaçlama yoluyla mücadele edilmektedir.
Bir ağaçtaki meyvelerin tamamı aynı zamanda olgunlaşmadığından dolayı bir anda hasat edilemezler. Erken olgunlaşan çeşitlerde fiyatlar yüksek olduğundan doalyı ağaçtaki meyveler olgunlaştıkça hasat edilir. Bu nedenle bir ağacın meyveleri 2-4 defada toplanır.