Ütüyü kim icat etti?

Kentleşme sonucunda insanların kalabalık şehirlerde yaşamaya başlaması, sosyal yaşamda dış görünümün önem kazanmasına ve insanların kıyafetlerine özen göstermesine neden olmuştur. Aslında ütünün icadından çok daha önceki dönemlerde dahi insanlar düz şekilli doğal taşları ısıtarak elbiselerine sürmekte ve kıyafetlerin üzerindeki kırışıklıkları bu şekilde düzeltmekteydi. Doğal taşlar özellikle 17. yüzyılda Avrupa’da yerini demir levhalara bırakırken, daha da çok insan kırışıksız kıyafetler giymeye özen gösterir hale geldi. Demir plakaların ısıtılmasının ardından kıyafetlere sürtülmesi, kırışıklıkların ortadan kaybolmasını sağlasa da bu uygulama hem pratiklik değildi hem de kıyafetlere zarar vermekteydi. Bu nedenle insanlar bu işi yapacak yeni bir alete ihtiyaç duymaya başladı.

Modern ütünün atası olarak adlandırılabilecek ilk ütüler, demir plakaların ısıtılmasının ciddi manada zor ve uğraştırıcı bir iş olması nedeniyle yöntemin değiştirilmesi ile ortaya çıktı. Demir levha ateşle değil, içine konan köz vasıtasıyla ısıtılmaktaydı. Demir plakaların içinin oyulması ile közün yerleştirilmesi için uygun bir alan oluşturulmuştu. Böylece közün sıcaklığı ile ısınan ve sıcaklığını uzun süre muhafaza eden ütüler kısa süre içinde kabul gördü. Kor haldeki kömürün yerleştirilmesi ile daha işlevsel bir kullanım kazanan ilkel ütüler, yine de demir sebebiyle çok ağırdı ve kullanmak için ciddi manada kol kası gerektiriyordu.

Nihayet 1888 yılında Amerikalı Henry Seely modern ütünün ilk örneği sayılabilecek elektrikli ütüyü icat etti ve bu şekilde ütü her eve giren bir “ev aleti” olmayı başardı. Karbon çubuk kullanan Henry Seely, kablo ile elektrik akımını iki karbon çubuğa aktardı ve oluşan elektrik köprüsü sayesinde demiri ısıtmayı başardı. Elektrik kullanılan ütüler çok kısa bir süre içinde ısınmakta ve yüksek verimlilik ile uzun süre boyunca çalışabilmekteydi. Ütünün tamamının değil yalnızca alt tabanının metalden yapılması ile birlikte ağırlık sorunu “bir nebze” de olsa ortadan kaldırıldı.

Elektrik ile çalışan ütüler çoğu insan tarafından toplumda beğeni kazanma amacıyla estetik sebeplerden kullanılsa da, kıyafet üzerindeki parazitlerin ölmesini sağladığı için de tercih edilmeye başlandı. Daha hijyenik kıyafetler giyilmesini sağlayan modern ütü, birçok hastalığın da bulaşmasını engellemekteydi. Tasarımı geliştirilen ve daha da hafif hale getirilen yeni nesil elektrikli ütüler 1905 yılından itibaren piyasaya sürüldü. Tüketicilere sunulduğu ilk günden itibaren büyük ilgi gören elektrikli ütü, dünya çapında bir ün sahibi olarak her eve kendine bir yer edindi. Bu dönemden sonra ütü yaparken kıyafetlerin daha kolay asılmasını sağlayan ve kumaşın sabit kalmasına yardımcı olan ütü masaları da büyük bir hızla gelişti.

Bir Cevap Yazın