Tozlaşma Nedir?
Yaklaşık olarak 350 bin türle dünya üzerindeki yaşamın en önemli basamaklarından biri olan bitkiler, tozlaşma adı verilen bir işlem neticesinde ürer. Bitkilerde tozlaşma, erkek organ tarafından üretilen ve polen (çiçek tozu) adı verilen erkek gametin dişi organa taşınması ve bu sayede yumurtanın döllenmesiyle üreme işleminin gerçekleşmesidir. Bitkinin dişilik organı, en üst bölümünde tepecik adı verilen kısım ve bu kısmın dişicik borusu olarak adlandırılan bir kanalla yumurtalığa bağlanmasından oluşan bir yapıya sahiptir. Bitkinin erkek organında üretilen polenlerin çeşitli nedenlerle dişi organın tepecik kısmına yapışması ve sonrasında da dişicik borusundan aşağı inerek yumurtalığa ulaşması ile gerçekleşen tozlaşma işlemi sonucunda döllenme gerçekleşir. Bu aşamadan sonra oluşan önce zigot oluşmakta ve sonrasında gelişen zigot da embriyoyu oluşturmaktadır.
Sayısız bitkinin on milyonlarca yıldır üreyerek günümüze kadar ulaşmasını sağlayan tozlaşma işlemi, böcekler ya da rüzgarla gerçekleşebilir. Birçok insanın çok iyi bildiği üzere bal arıları da bitkilerde tozlaşmaya yani bitkilerin üremesine yardımcı olur. “Dişi” bal arıları bal yapmak için çiçek özlerini ararken erkek organdaki polenlerle de temas kurar. Dişi arının antenlerine ve baş bölümüne yapışan bu polenler aynı arının daha sonra dişi bir organdan öz emmesiyle tepecik bölümüne yapışır. Bal arıları bal yapmak için çiçek özlerini emerken sürekli olarak erkek ve dişi organlara temas eder ve erkek gametin dişi organa taşınmasını sağlayarak bitkilerde tozlaşma yani bitkilerin üremesine yardımcı olur. Bal arıları dışında diğer böcek türleri de bitkilerde tozlaşma işlemine yardım eder. Yağmur ve rüzgar gibi doğa olayları da polenlerin dişi organa taşınarak üremenin gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Özellikle ilkbahar mevsiminde polen alerjisi olanların rahatsızlanmasının temel nedeni, baharın gelmesiyle birlikte erkek organların ürettiği polenlerin rüzgarla havada uçuşmasıdır. Bu şekilde milyarlarca polen havada uçuşarak dişi organların tepecik bölümüne yapışır ve döllenmenin gerçekleşmesini sağlar. Çiçek tozu olarak da isimlendirilen polenler çok küçük bir yapıya sahiptir ve bu mikroskobik boyuttaki yapılar erkek bitki DNA’sının dişi organa taşınarak yumurtanın döllenmesinde yani bitkilerin üremesinde görev alır. Çapları 0,05 milimetre gibi oldukça küçük olan polenler, insanlar tarafından çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük taneler olduğundan ilkbaharda esen hafif rüzgarlarla dahi kolayca taşınabilir ve bu polenlerden milyarlarca olduğu için muhakkak dişi organın tepeciğine bir polen ulaşır. Bu sayede bitkiler de üreyerek türlerini devam ettirir.