Toriçelli kimdir?

17. yüzyılda yaşamış bir fizikçi olan Toriçelli(Evangelista Torricelli) açık havanın basıncını ölçmek için yaptığı deneyle tanınmış ve dünya bilim tarihine de büyük oranda bu deney sayesinde adını yazdırmayı başarmıştır. Fizik bilimiyle yakından ilgili olduğu kadar matematikçi bir kimliği de olan Toriçelli’nin mikroskop ve teleskop gibi muazzam derece önemli buluşları geliştirmeye yönelik çalışmaları olmuştur. Roma’ya giderek Galilei’nin en ünlü öğrencisi olan Benedetto ile birlikte çalışan Toriçelli, çocukluk yaşlarından itibaren bilimle iç içe olarak büyüdü. Küçük yaşlarda daha çok matematik bilimine ilgi duyan Toriçelli, 1627’de 19 yaşındayken Roma’ya gitti. Galilei ile önce yazışan ve daha sonra bizzat görüşen Toriçelli, Galilei’nin ölümünün ardından dük tarafından bu önemli bilim insanının makamına tayin edilmiştir.

Hidrolik biliminin kurucusu olarak kabul edilen Galilei’den bilim bayrağını devralan Toriçelli, geometri ve özellikle mekanik üzerine odaklandı. 1644 yılında mekanik üzerine bir kitap yayımlayan Toriçelli, bu eserde mekanik ile yakından ilgili olan çeşitli geometri kuramlarına da yer verdi. Toriçelli’nin yayımladığı bu eser her ne kadar mekanik prensipleri açısından bir mihenk taşı niteliğinde olsa da, mekanik üzerine yaptığı hesaplamalarda ustalıkla kullandığı matematik formüllerinin yer aldığı bu kitap Avrupalı bilim çevrelerinin de ilgi çekti. Mekanik ve geometrik hesaplamalara yer veren kitap, dönemin önemli matematik sorularına rasyonel cevaplar verdiği için birçok bilim insanı tarafından önemli bir eser olarak kabul edildi.

Mekanik prensipleri üzerine yayımladığı kitapla adından Avrupa genelinde söz ettiren Toriçelli, birbirine bağlı cisimlerin mekanik hareketleri üzerine geniş içerikli çalışmalar yaptı. Ağırlık merkezleri aşağı doğru ve birbirine bağlı olan cisimlerin hareketleri sırasında ani bir şekilde hızlanabileceklerini gösteren Toriçelli, mekanik biliminin temellerini atarken bir yandan da meşhur açık hava deneyi üzerinde düşünmeye başladı. Cıva doldurduğu bir tüple açık hava basıncını ölçmeye yönelik yaptığı deneylerde, deniz seviyesindeki 1 cm²’ye 1033 g/cm³ hava basıncı düştüğünü hesapladı. Günümüzde dahi bu deneyle tanınan Toriçelli aslında çok daha derin bir bilim insanıydı.

Toriçelli her ne kadar deniz seviyesindeki açık hava basıncını hassas bir ölçümle belirlemiş olsa da, aslında mekanik alanında devrim niteliğinde fikirlere sahipti. Yaşadığı dönemde Toriçelli’nin mekanik biliminin temellerini attığı anlaşılmadığından, günümüzde de bu önemli bilim insanı yalnızca açık hava basıncı deneyi ile anılmaktadır. Geometri üzerinde oldukça umut vaat eden çalışmalar yapan ve mekanik hareketlerin belirli prensiplere bağlanmasıyla ilgili fikirler geliştiren Toriçelli, yalnızca bu çalışmalarıyla dahi çok daha fazla ilgiyi hak etmektedir. Cıvalı barometreyi icat eden Toriçelli, Galilei’nin teleskobu ile mikroskobunu da geliştirmek için çalışmalar yapmıştır.

Bir Cevap Yazın