Tiroid bezi hastalıkları nelerdir?
Tiroit bezi hormon salgılayan ve anne karnındaki bebekte 3. Haftadan itibaren gelişmeye başlayan bir salgı bezidir. Anneden geçerek gelişen ve boyunda yerleşir. Cilt altında boynun ön tarafında bulunan, bir kelebek şeklini andırır. Kanat kısımlarında sağ ve sol lob, gövdesindeki birleşime tiroit bezi adı verilir. Loblar 5 cm uzunlukta, 3 cm genişlikte ve 2 cm kalınlıktadır.
Tiroit bezinin görevleri nelerdir?
Tiroit bezinin vücuttaki görevi protein yapmak, enerjinin nasıl kullanılacağını ve diğer hormonlara karşı hassasiyeti belirlemektir. Tiroit bezi % 80 oranında T4, % 20 oranında T3 hormonu üretir. Bunlar vücutta büyümeyi ve diğer sistemlerin çalışma hızını düzenlemeyi sağlar. Bu hormonlar iyot ve tirozinin birleşmesiyle oluşmaktadır. Yani iyotun bağırsaklarda emilmesi ve tiroit bezine ulaşmasıyla tirozinle birleşmesiyle birlikte T3 ve T4 hormonları oluşur. Bu hormonlar kanda serbest ya da proteinle bağlanarak dolaşır. Vücuttaki tüm organları ve fonksiyonlarını etkilemekte ve çalışmalarını düzenlemektedir. Bu etkiler arasında vücut ağırlığı, seks hormonları, beyin, deri, tırnaklar, bağırsakların çalışması, saçların kalitesi, kalp hızı ve adet düzeni sayılabilir.
Tiroit bezi kalsiyum dengesinin korunmasında etkili olan kalsitonin hormonunu da üretmektedir. Bu hormon paratiroit hormonu etkilerine karşılık, kandaki kalsiyumu azaltma görevini yapar.
Tiroit bezinin yavaş ve hızlı çalışması
Tiroit bezinin hızlı çalışması hipertiroidi, yavaş çalışması hipotiroidi olarak tanımlanır. Tiroit yavaş çalıştığında yeteri kadar T3 ve T4 hormonu üretemez. Bunun sonucunda yorgunluk, kilo kaybı, tansiyon dengesizliği, ciltte kuruluk, kabızlık, el ve ayaklarda şişme gibi etkiler görülür. Tiroidin hızlı çalışmasında hormonlar aşırı olarak salgılanır ve terleme, yorgunluk, titreme, yorgunluk gibi etkilere neden olur.
Guatr nedir?
Tiroit bezinin çeşitli etkenlerle büyümesine verilen tanımlamadır.
Tiroit ve guatr hastalıkları nelerdir?
Hashimoto (tiroit bezi iltihabı): Bağışıklık sisteminin bozulmasıyla iltihaplı hücrelerin tiroit bezine saldırmasıyla ya da kan yoluyla bu hücrelerin tiroit bezine girmesi sonucunda bu rahatsızlık meydana gelir. Bu rahatsızlıkta tiroit bezi zaman içinde yok olur, küçülür ve hormonları üretemez duruma gelir. Her yaşta görülebilen rahatsızlık, genellikle orta yaşta ki kadınları etkiler. Kalıtsal olarak aile bireyleri arasında görülme sıklığı artar. Vücuda giren iyotun artmasıyla hastalığın meydana gelme riski artmış olur. Kabızlık, odaklanma zorluğu, düşünmede zorlanma, motivasyon kaybı, enerji azlığı, kilo kaybı, yüzde şişme, tiroit bezinde küçülme, eklem ağrıları gibi etkilerle kendini gösterir. Rahatsızlığın tanısında T3, T4, TSH, Anti TPO, Anti TG gibi testler kullanılmaktadır. Bu rahatsızlık tamamen yok edilemez.
Ağrılı tiroit: Virüslerin neden olduğu rahatsızlık, genellikle üst solumun enfeksiyonları sonrasında ortaya çıkar. Öncesinde kas, boğaz, boyun ağrıları, yutma güçlüğü, halsizlik ve ateş belirtileri görülür. Tiroit bezinde aşırı çalışma, hormonların miktarında artış, TSH değerinde azalma, kanda triglobulin ve sedimantasyon yükselmesi görülür. Bu rahatsızlık uygun tedavilerle ortadan kaldırılabilir.
Zehirli guatr (hipertiroidizm): Bu rahatsızlık tiroit bezinde hormonların aşırı salgılanmasıyla meydana gelir. Graves hastalığı, tiroit bezi iltihapları, toksik nodüler guatr, iyot alımında artış gibi etkiler tiroit bezinin fazla çalışmasına sebep olur. Bu rahatsızlıkta hastalarda kilo kaybı, tiroit bezinde büyüme, sinirlilik, sıcağa karşı tahammülsüzlük, gözlerde fırlama, kemik erimesi, cilt dokusunda incelme gibi belirtiler izlenir. Bu rahatsızlıkta hastalarda serbest T3, T4 değerlerinde yükseklik, THS değerlerinde düşüklük meydana gelir. Eğer tedavi edilmezse kalp ritim bozukluğu, kalp yetmezliği gelişebildiği gibi, ölümlere neden olabilir.
Graves: Bu hipotiroidin en fazla rastlanan türüdür. Bağışıklık sisteminin bozulmasıyla meydana gelir. Hastalarda erken yorulma, çarpıntı, uykusuzluk, kemiklerde erime, titreme, sıkça idrara çıkma, saç dökülmesi, iştah artışı ve ishal gibi belirtiler olur. Hastalarda T3 ve T4 seviyeleri düşer, tiroit bezinde büyüme meydana gelir. Ayrıca gözlerdeki büyüme belirgindir. Ailede kalıtsal geçiş söz konusu olabilir. Hastalar iştahlı olsa da, fazla kilo alamazlar.
Tiroit kanseri: Bu rahatsızlık tiroit bezinde olan hücrelerin bozulmasıyla meydana gelir. Başlıca dört türü bulunmaktadır. Bunlar folliküler kanser, papiller kanser, modüller kanser ve anaplastik kanserdir. Erken teşhis edilebilirse, uygun tedavilerle hastalarda büyük oranda iyileşme gözlenir. Tedavide tiroit bezi alınarak, iyileşme takip edilir.
Tiroit nodülleri (nodüler guatr): Bu oluşumlar sınırları belli olan ve normal dokudan farklı yapılardır. Tiroit bezinin içinde oluşurlar. Ultrasonla tespiti yapılan nodüller katı, yarı katı ya da yarı sıvı özellikte olabilir. Tedavileri yapılmadığında büyüme eğilimi gösterirler. Yakınmaya neden olmasalar bile, boyunda şişlik, içte kanama ve ağrıya neden olabilirler. İğne biyopsisi, ultrason ve hormon seviyelerine bakılarak teşhisi yapılabilir.