Sabahattin Ali kimdir?
25 Şubat 1907 tarihinde Edirne’nin Gümülcine Sancağı’na bağlı Eğridere kazasında dünyaya gelen Sabahattin Ali ilköğrenimini İstanbul, Çanakkale ve Edremit’in çeşitli okullarında tamamladı. 1921 yılında Edremit’e göç ettikleri zaman bölge Yunan işgali altında olduğu için emekli olan babası aylığını alamadı ve bu nedenle aile çok zor günler geçirdi.
İlkokulu bitirdikten sonra Balıkesir Öğretmen Okulu’na parasız yatılı olarak girdi ve beş yıl bu okulda okudu. Bazı kaynaklara göre Sabahattin Ali, huzursuz bir aile ortamında büyümüştür. Aile içinde mutsuz ve iletişim sorunları ile büyüyen Sabahattin Ali için Muallim Mektebi bir kurtuluş olmuştur. Bu yıllarda yaşadıklarını şiir, öykü ve denemeleri ile keleme almıştır. Çeşitli gazete ve dergilere şiirlerini gönderen ünlü yazar Sabahattin Ali, arkadaşlarıyla bir okul gazetesi de çıkardı. Onun için Muallim Mektebi’nde geçirdiği yıllar çok önemlidir. Sabahattin Ali, zamanla okulun düzeninden sıkılmış ve çeşitli olaylar başından geçmiştir. Bir olaydan sonra okul yönetimi tarafından Sabahattin Aliİstanbul’a naklederek orada eğitimine devam etmesini sağlanmıştır..
İstanbul Öğretmen Okulu’nda 1926 yılında mezun olan Sabahattin Ali bir yıl Yozgat’ta ilkokul öğretmenliği yaptı. 1927 yılında babasının ölümü üzerine Sabahattin Ali, “Babam İçin” adlı şiiri kaleme alır. Şiir 15 Ocak 1927 tarihinde ”Güneş Dergisi”nde yayımlanır. Sabahattin Ali, yaşadığı acı bu şiir ile aktarmıştır.
Daha sonra Millî Eğitim Bakanlığı tarafından açılan sınavı kazanarak Almanya’ya gitti ve iki yıl (1928-1930) orada okudu. Türkiye’ye döndükten sonra, Orhaneli’nde ilkokul öğretmenliğine atandı. Aydın ve daha sonra da Konya ortaokullarında Almanca öğretmenliği yaptı.
Yazar 1932 yılında Konya’da bulunduğu sırada, bir arkadaş toplantısında Atatürk’ü eleştiren bir şiir okuduğu iddia edilerek tutuklandı. Bir yıla mahkûm olan Ali Konya ve Sinop cezaevlerinde hapis yattı. 1933 yılında Cumhuriyetin onuncu yıl dönümü nedeniyle çıkarılan af yasasıyla özgürlüğüne yeniden kavuştu. Cezaevinden çıktıktan sonra Ankara’ya giden Sabahattin Ali Millî Eğitim Bakanlığı’na başvurarak yeniden öğretmenliğe alınmasını istedi. Dönemin bakanlarından Hikmet Bayur’un “eski düşüncelerinden vazgeçtiğini ispat etmesini” istemesi üzerine 15 Ocak 1934 tarihinde “Varlık” dergisinde “Benim Aşkım” adlı şiirini yayımlayarak Atatürk’e olan bağlılığını göstermeye çalıştı. Aynı yıl Bakanlık Neşriyat Müdürlüğü’ne alınmış olan Sabahattin Ali Ankara’da ortaokul’da öğretmenlik yaptı. 16 Mayıs 1935 tarihinde Aliye Hanım ile evlenen yazar 1936 yılında askere alınmıştır. 1937 yılının Eylül ayında kızı Filiz Ali doğdu. Eskişehir’de yedek subay olarak askerliğini tamamlayan Sabahattin Ali, 10 Aralık 1938 tarihinde Musiki Muallim Mektebi’nde Türkçe öğretmeni olarak göreve başladı.1940 yılında tekrar askere alınan yazar askerliğini yaptıktan sonra 1941-1945 yılları arasında Ankara Devlet Konservatuarı’nda Almanca öğretmenliği yaptı.
1944 yılında Nihat Atsız ile ilgili yazdığı yazı nedeniyle Sabahattin Ali’ye dava açılır. Bu davayı kazanan Sabahattin Ali, bu dönemde büyük sıkıntılar yaşamıştır. Bir süre sonra fıkralarını yayımlamaya başlayan Sabahattin Ali’nin yazıları engellenir ve bunun üzerine yazar Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz ile siyasi mizah dergileri çıkarmaya başlar. Ancak yazılarında İsmet İnönü ile alay edildiği iddiası ile Sabahattin Ali 3 ay kadar ceza alır. Yine bu dönemde Sabahattin Ali bir süre daha cezaevinde hapis yatmıştır ve bu durum onun için giderek dayanılmaz bir hal almıştır. Hapisten çıktıktan sonra işsiz kalıp, yazacak yer bulamadı. Baskılardan uzaklaşmak için yurt dışına gitmeye karar verdi ancak pasaport alamadı. Yasal yollardan yurt dışına çıkamayınca Bulgaristan’a kaçmaya karar verdi ve Ali Ertekin “milli hislerini tahrik ettiği için” Sabahattin Ali’yi başına sopa vurarak öldürdü.
ESERLERİ
ŞİİR:
1. Dağlar ve Rüzgâr (1934)
2. Değirmen Dağlar ve Rüzgâr (1965)
3. Dağlar ve Rüzgâr, Kurbağaların Serenadı, Öteki Şiirler (1988) tüm şiirleri
ROMAN:
1. Kuyucaklı Yusuf (1837-1988)
2. İçimizdeki Şeytan (1940-1982)
3. Kürk Mantolu Madonna (1943-1988)
ÖYKÜ:
1. Değirmen (1935)
2. Kağnı (1936-1983)
3. Ses (1927-1972)
4. Yeni Dünya (1943-1982)
5. Sırça Köşk (1980)
OYUN:
1. Esirler (tefrika 1936, basım 1966)