Prolaktin hormonu nedir?
Prolaktin beynin içinde yer alan hipofiz bezi tarafından salgılanan bir iç salgı hormonudur. Hipotalamus bölgesi tarafından kontrol altında tutulan bu hormon, kısaca PRL şeklinde adlandırılır. Hipotalamus tarafından salgılanan başka bir hormon olan TRH, prolaktin hormonunun salgılanmasını arttırır. Prolaktin hormonunun yüksek olması hiperprolaktinemi olarak adlandırılır. Kadınların lohusa ve emzirme döneminde göğüslerde süt üretilmesi, yumurtlama olması ve adetlerin durmasından sorumlu olan bir hormondur. Kadınların emzirme döneminde gebe kalmasına engel olan bu hormon, çeşitli sebeplerle uygunsuz biçimde salgılanırsa, adet düzeninde bozulma olur. Aynı zamanda göğüslerden süt ya da benzeri sıvılar gelmesine neden olur. Bu hormon hipofiz bezinin dışında, rahim dokusundan da salgılanır. Hormon hamileliğin başından itibaren yükselmeye başlar. Anneyi bebek doğunca emzirmeye hazırlamak için artan hormon dengesi, göğüslerin büyümesine ve ağız sütü adı verilen kolostrum üretimini sağlar. Normal zamanlarda prolaktin hormonunun yüksek olması, kadınların hamile olmasına engel teşkil eder. Ancak tüp bebek uygulamasıyla hamile kalmasına engel teşkil etmez. Hormonun yüksekliği kadar sık olmasa da, bazı dönemlerde bu hormonda düşüşler de görülebilir. Doğumdan sonra göğüslerden süt gelmeme durumu prolaktin seviyesinin düşüklüğünü gösterir.
Prolaktin hormonunun yükselme sebepleri nedir?
- Kişinin uzun süre devam eden ruhsal stresler yaşaması, bu hormonun yükselmesine sebep olabilir.
- Göğüs uçlarının sürekli uyarılması da yükselme nedenleri arasındadır.
- Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları da hormonun yükselmesine neden olur.
- Depresyon ve yüksek tansiyon ilaçlarının bir kısmı prolaktin seviyesini yükseltmektedir.
- Doğum kontrol ilaçları kullanmak, östrojen hormonu almak prolaktin seviyesini yükseltebilir.
- Tiroid bezinin salgıladığı hormonların yetersiz kalması yüzünden prolaktin seviyesi yükselebilir.
- Hipofiz bezinin ve hipotalamus bölgesinde olan hastalıklarda hormonda yükselme görülür.
- Gebelik ve emzirme dönemini hormonun yükselme sebepleri arasındadır.
- Göğüs bölgesine yapılan travmaların etkisiyle yükselme olabilir.
- Fazla uyku uyuma ve cinsel ilişkide bulunma hormonda yükselmeye neden olabilir.
- Aşırı derecede protein tüketmek, hormonun yükselme nedenleri arasındadır.
Prolaktin seviyesinin yükselmesinin belirtileri nelerdir?
- Arada yaşanan ara kanamalar, sık olarak adet görme ve adet kanamasının azalması gibi adet dengesizliklerinin olması hormonun yükseldiğini gösterir.
- Göğüslerden süt ya da benzeri sıvıların gelmesi
- Yumurtlama olmaması nedeniyle hamile kalınamaması.
- Nadiren de olsa, baş ağrısı ve görme bozuklukları şikâyetleri görülebilir.
- Kadınlarda cinsel isteksizlik oluşması
- Vajinada kuruluk ve ağrılı cinsel ilişkinin yaşanması
- Menopoz döneminde yaşanan rahatsızlıklarının benzerinin yaşanması
- Erkeklerde göğüslerde büyüme olması ve sertleşme sorunlarının yaşanması.
Prolaktin yüksekliğine nasıl teşhis konur?
Yukarıda saydığımız şikâyetlerin olması durumunda, kan tahlili yapılıp, prolaktin seviyesi ölçülür. Prolaktin yüksekliği saptandığında, hipofiz ve hipotalamus bölgesi incelemeye alınır. Bunun için kafa içindeki hipofiz bezinin bulunduğu yerin röntgeni çekilir, BT ya da MR incelemeleri yapılabilir.
Prolaktin yüksekliğinin tedavisi nasıl yapılır?
Bu hormonun yüksekliğine neden olan etkenlere göre tedavi uygulanır. Prolaktin seviyesini düşürmek için, hastaya ilaç tedavisine başlanır.