Neptün nedir?
Güneş’in çevresinde dolanan dokuz büyük gezegenin Güneş’e uzaklık bakımından sekizinci sırada yer alan gezegendir. Güneşin çevresindeki bir tam dolanımının 164,79 yılda tamamladığı bilinmektedir. Güneş’ten ortalama uzaklığı ise yaklaşık olarak 4 milyar 494 milyon kilometredir. Neptün çıplak bir gözle görülemeyecek kadar soluk bir gezegendir.
Normal bir teleskop ile bakıldığı zaman yeşilimsi küçük bir disk şeklinde görülmektedir. Yuvarlağın kenarları dikkati çekecek ölçüde karanlıktır; bu olguya astronomi bilginleri “kenar karaması” demişlerdir.
Neptün’e Poseidon adı da verilmektedir. Poseidon, eski Yunanlıların deniz ve su Tanrısının adı idi. Romalılar ise aynı Tanrı’yı Neptün olarak isimlendirmişlerdir. Jüpiter, Satürn ve Uranüs gibi Neptün’de dev bir gezegendir. Neptün’de dünyadakine benzer canlıların yaşamasına elverişli şartlar bulunmamaktadır. Bu gezegenin kütlesi, dünyanın kütlesinin yaklaşık oalrak 17 katıdır. Yaklaşık 20 bin km çapındaki kayaç yapılı çekirdek bölümünün çevresinde 15 km kalınlığında bir atmosferin bulunduğu ve bu atmosferin büyük ölçüde hidrojen ile bir miktar helyum gazından meydana geldiği sanılmaktadır. Atmosferin en üst bölümünde metan gazı bulutları bulunmaktadır; bu bulutlar Güneş’ten gelen kırmızı ışık ışınlarının emerek içinde tutar, ama mavi ve yeşil ışıklarını yansıtmaktadır, bu yüzdende de gezegen mavimsi yeşil görülür. Neptün’ün görünür yuvarlığı üzerinde zaman zaman belirmekte olan lekelerin, bu gezegenin atmosferinde meydana gelen dev hava sistemlerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir.
Neptün’ün atmosferinin üst katmanları çok soğuktur ve bu bölümlerde sıcaklık -212 derece civarındadır. Ama bu sıcaklık, Güneş’ten bu kadar uzak mesafede bulunan bir gezegen için genel olarak çok yüksektir. Bu çelişkiyi açıklamak için bazı astronomi bilginleri Neptün’ün atmosferinde seralardaki cam gibi, Güneş’in ısısını tutmakta olan özel bir katman bulunduğunu, bazıları da Neptün’ün bir iç ısı kaynağına sahip olduğunu iddia etmektedirler.
Önceleri neptün2ün iki uydusu olduğu sanılırdı: Triton ve Nereid . Ama 1989 yılının ortalarında bu gezegenin yanından geçen ABD uzay aracı Voyager 2, altı uydunun daha bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Hatta bu yeni keşfedilmiş olan uydulardan “ 1989 N1” olarak isimlendirilmiş olanın Triton’dan küçük, ama Nereid’den daha büyük olduğu belirlenmiştir. Bu arada, Triton ve Nereid’e ilişkin bilgilerde yenilenmiştir. En büyük uydu olan Triton’un çapı yaklaşık olarak 3800 km , Neptün’ün çevresindeki dolanım süresi 6 gün ve neptün’ün merkezine olan ortalama uzaklığı ise 354,290 km’dir. Üçüncü büyük uydu olan Neredi’in çapı yaklaşık olarak 300 km, Neptün’ün çevresindeki 360,2 gün ve gezegene olan uzaklığı 5.511.000 km’dir. Triton neptün’ün çevresinde, gezegenini dönme yönünün tersi yönde dolanmaktadır. Hem Triton hem de Nereid kayaçlarından ve donmuş metan gazı buzlarından meydana gelmektedir. Triton’da çok ince bir metan gazı atmosferi de bulunmaktadır.
Neptün’ün varlığı gezegen daha keşfedilmeden önce tespit edilmiştir. 1840’larda İngiliz astronomi bilgini John Couch Adams ile Fransız bilgin Urbain Le Verrier, Uranüs gezegeninin yörüngesinde bazı uyumsuzlukların olduğunu tespit etmiştir. Bunun bir başka gezegenin kütle çekimi etkisinden kaynaklanmış olabileceğini düşünmüşlerdir. Adams ulaşmış olduğu sonuçları 1841 yılında Le Verrier ise 1845 yılında yayımlamıştır. Alman astronom Johann Gottfried Galle, Adams’ın ve Le Verrier’in hesaplamalarından faydalanarak gezegeni 13 Eylül 1846 yılında gözlemlemiştir.
Neptün’ün uydularından Triton’u gezegenini keşfinden 1 ay sonra İngiliz astronom William Lassell keşfetmiştir. Nereid’i ise 1949 yılında ABD’li astronom Gerard Kuiper keşfetmiştir.