Mithat Cemal Kuntay kimdir?
Türk yazar, şair ve hukukçu olan Mithat Cemal Kuntay, 1885 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası Selim Sırrı Bey, annesi Rumeli’nin Tırhala Kasabası’ndan olan Samiye Hanım’dır. Kuntay, orta öğrenimini Aksaray’da Mekteb-i Osmaniye Rüştiye’sinde, Saint Joseph Lisesi’nde başladığı lise öğrenimini ise, Vefa Lisesi’nde tamamlamasından sonra Mekteb-i Hukuk’tan birincilikle mezun olmuştur.
17 yaşında babasını kaybettikten sonra on kişilik ailesinin geçimini üstlenmiş ve öğrencilik yıllarında gazetecilik, özel öğretmenlik, ardından avukatlık yaparak bunu sağlamaya çalışmıştır. Aynı dönem yazdığı ilk şiirlerini dergi ve gazetelerde yayımlamıştır. Daha sonradan yakın dost olacağı ve biyografisini yazacağı Mehmet Akif Ersoy ile 1903 yılında tanışmıştır. Bu tanışma, onun hem sanatını, hem de düşüncelerini etkilemiştir.
Padişaha jurnal edildiğinden 1906 yılında bir süre tutuklu kalmıştır. Mehmet Akif’in 2. Meşrutiyet’ten sonra yazmış olduğu İstibdat adındaki şiiri, bu olayın anısına Mithat Cemal Kuntay’a ithaf edilmiştir.
Mehmet Akif ile beraber yazdığı ‘Elhamra’ adındaki şiiri ve ‘Acem Şahına’ adlındaki manzumeyi Resimli Kitap’ta yayımlamıştır. Acem Şahı, onun şair olarak ününü arttırmıştır.
1908’de kazandığı imtihanla doktoraya başlamış, hukuk idaresi dersi veren İbrahim Hakkı Paşa’nın asistanı olmuştur. Eğitimini tamamladığı zaman ülkemizdeki ilk hukuk doktoru unvanını almıştır. Bir dönem “hukukta hitabet” dersleri verip, daha sonra sınav kazanıp Adliye Nezareti Özel Kalem’inde kâtiplik görevine başlamıştır. Burada müdür yardımcılığına kadar yükselmiştir. Kısa bir dönem Birinci Hukuk Mahkemesi üyesi olarak yargıçlık görevinde bulunmuştur.
1. Dünya Savaşında hükümetin Çanakkale Cephesi’ne göndermiş olduğu, kırk kadar şair arasında Mithat Cemal de bulunmuştur. Savaş yıllarında çıkmış olan Harp Mecmuasında şiirlerini yayımlamıştır. Milli Mücadele döneminde de şiir yazmaya devam etmiştir.
30 Ağustos Zaferi’nin ardından yazdığı ‘Vatan Hisleri’ adındaki şiirinin son iki mısrası Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Mustafa Kemal tarafından okunmuştur;
Ölmez bu vatan farz-ı muhal ölse de hatta / Çekmez kürenin sırtı bu tâbât-ı cesîmi
(Ölmez bu vatan varsayalım ölse bile / Çekmez dünyanın bedeni bu kocaman tabutu)
Bu Kuntay’ın ününü hemen arttırmıştır. Kuntay, 1923 yılında noterliğe başlamıştır. Beyoğlu 4. noterliğine tayin edilmiş ve 1956 yılında yaşama veda edinceye kadar noterlik görevini sürdürmüştür. Ülkemizde en uzun süre noterlik yapan hukukçusu unvanını almıştır. 1950 seçimlerinde ise, CHP listesinden Çorum milletvekili adayı olsa da seçilememiştir. Hicaz Valisi Ahmet Ratip Paşa’nın torunları olan Naile Hanım ile evlenen Mithat Cemal Kuntay, sevdiği eşini genç yaşta yitirdikten sonra yeniden evlenmemiştir. Naile Hanım (1895-1945) ile evliliğinden doğan Vedat (1918-2011) ismindeki tek bir oğlu ve fotoğraf sanatçısı olan Lale Tara tek torunudur. Kuntay akciğer kanseri yüzünden 30 Mart 1956 günü İstanbul’da yaşama veda etmiştir. Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.
Yazarın en ünlü beyiti ise;
“On Beş Yılı Karşılarken” adlı şiirinin sonunda yer alan şu beyittir:
Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır;
Toprak, eğer uğrunda ölen varsa vatandır!
Mithat Cemal’in yayımlanmış olan ilk şiiri, Çırçır Suyu’nda başlığını taşımaktadır. Bu şiir 1901 yılında Malumat Dergisi’nde yayımlanmıştır. Sırat-ı Müstakim Dergisi ve Tercüman-ı Hakikat Gazetesi’nde yayımlanan şiirleriyle adını duyurmuştur. Kuntay’ın tek şiir kitabı Türkün Şehnamesi’nde 82 şiiri yer almıştır. Şiirlerinde aruzu ustaca kullanan ve ağır bir dille sahip olan şair, dilini zaman içinde sadeleştirmiştir. Vatan ve millet sevgisi temalı olan epik ve lirik şiirleri yazmıştır. Ayrıca hiciv türünde de şiirler yazmış, aşk temasını şiirlerinde hemen hemen hiç işlememiştir. Yaşamı boyunca herhangi bir edebi topluluğa katılmamıştır. Çınaraltı dergisinde 1943-1944 döneminde yayınlanan son dönemdeki şiirlerinde Yahya Kemal Beyatlı’dan da etkilendiği görülmektedir.
Yazar oyunlarında yalın bir dil kullanmış ve yurt sevgisi konusunu işlemiştir. Yazmış olduğu tek roman olan Üç İstanbul, Kuntay’ın en önemli eseridir. Bu eserinde, 2.Abdülhamit, 2. Meşrutiyet ve Mütareke yıllarındaki İstanbul’unu anlatmaktadır. Bu eserin, yazarın hayatını yansıttığı söylenmektedir. Romanı, 1983 senesinde TRT tarafından televizyon dizisi olarak çekilmiştir.
Monografileri, özenle düzenlenmiş birer belgeler kitabı halindedir.
Kuntay, bunların dışında edebiyat araştırmaları yapmış, Fransız yazarlardan tercüme eserler vermiş olan değerli bir sanatçıdır.
Mithat Cemal Kuntay eserleri
Tiyatro oyunları
Kemal (1912), 4 perdelik manzum piyes
28 Kanunuevvel (1918), Çanakkale hakkında oyun
Antoloji Kitabı
Nefaisi Edebiye (1913)
Roman
Üç İstanbul (1938)
Biyografi
Mehmet Akif – Hayatı, Seciyesi, Sanatı (1939)
İstiklâl Şairi Mehmet Akif (1944)
Namık Kemal: Devrin Olayları ve İnsanları Arasında (1.cilt 1944; 2. cilt, Kısım I, 1949; 2.cilt, Kısım II, 1956)
İlkler ve Ötekiler (1944)
Sarıklı İhtilalci Ali Suavi (1946)
Mehmet Akif: Hayatı, Sanatı, Şiirleri, Seciyesi, Seçme Şiirleri (1948)
Şiir
Türk’ün Şehnamesi (1945. 1971 yılında ikinci defa basıldı.)
İnceleme ve araştırma
Hitabet ve Münazara Dersleri (1913)
İftira-yı Taassub (1913),
Hitabet Dersleri (1914)
Edebiyat Defteri (1915)
Basılmamış çalışması ise
Tevfik Fikret