Mehmet Emin Resulzade kimdir?

Mehmed Emin Resulzade 31 Ocak 1884 tarihinde Bakü’de dünyaya geldi. Babası Hacı Molla Alekber Resulzade, annesi iZinyet Zal’dır. İlk eğitim ve öğretimini ailesinin yanında alan Mehmed Emin Resulzade, daha sonra Teknik okula devam etti.

Mehmet Emin Resulzade Bakü Teknik okulunda öğrenci iken, içinde olan yetenekle gazetecilik hayatına adım attı. 1902 yılında “Müslüman Gençlik” kurumunu kurmuş olan Resulzade, 1903 yılında ilk makalesini Tiflis’de Mehmet ağa Şahtahtlı’nın “Şark-i Rus” gazetesinde yayınlamıştır. Daha sonra Resulzade, Hayat gazetesi, Fiyuzat dergisi, İrşat, Terekki adlı gazetelerde yazılarını yayınlamış yine aynı yıllarda Tekamül, Yoldaş ve 1905 yılında haftalık olarak Tahran’da çıkarılan ilk demokrat gazete olan Yeni İran’da yazılar yazmıştır. 1905’te aynı zamanda Azerbaycan gençlik hareketlerinin önderi olarak çarlık yönetimine karşı meşrutiyet hareketlerinde bulunmuştur.

Bakü’de bulunduğu sırada Rus Sefaretinin baskısı üzerine ülke dışına çıkarılmış ve İstanbul’a gönderilmiştir. Burada Türk Ocaklarının kuruluş çalışmaları içinde aktif olarak yer alırken Türk Yurdu adlı dergide mücadeleyi teşvik edici yazıları ile dikkat çekti.

1913 yılında Rusya’da ilan edilen genel af üzerine yeniden Bakü’ye dönerek yayın hayatına devam etmiştir. Yazılarında siyasal mücadeleye dikkat çekerken ön plana çıkan Resulzade, bir fikir ve siyaset adamı olarak örgütlenmek istiyordu. 1917 yılında yakın çevresiyle birlikte milli Azerbaycan hareketini yönlendirecek olan Musavat Halk Partisi’nin ilk kurultayında oy birliği ile genel başkanlığa seçildi. Mehmet Emin Resulzade lider kişiliği ile siyaset sahnesinde böylece yerini aldı. Resulzade Kafkasya’nın Çarlık Rusya’sından ayrılması ve Azerbaycan Cumhuriyetinin kurulması için mücadelesini parti çatısı adlında devam etmiştir.

1915-1917 yılları arasında İstanbul’da yayınlanan Yeni Kafkasya, 1923-1928 yılları arasında Azeri-Türk, Odlu Yurt, 1928 ve 1939 yıllarında Berlin’de yayınlanan Kurtuluş adlı milli Azerbaycan hareketini ikinci defa yönlendiren yayınlarda yazılarıyla mücadele verdi. Resulzade, aynı zamanda 1933-1939 yıllarında Berlin’de yayınlanan “Kurtuluş” dergilerinin ve “İstiklal” gazetelerinin kurucusu olmuştur.

28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan’ın bağımsız bir cumhuriyet olarak varlığını ilan etmesini sağlayan isimlerin başında gelmektedir. Milli Şurayı oluşturan partiler tarafından kurulan Koalisyon Blokuna başkanlık etti. Genç Azerbaycan Cumhuriyeti 21 aylık iktidarında batılı büyük devletler tarafından tanındı.

Nitekim verilen mücadele meyvesini vermiş ve 12 Ocak 1921’de Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığı ilan etti. Mehmet Emin RESULZADE’nin başlattığı Hürriyet ve istiklal mücadelesi Azerbaycan halkını siyasal kimliğine kavuşturmuş ve onun önderliğinde gelinen noktada milli ordunun oluşturulmasının temeli atılmıştır.

Mehmet Emin Resulzade’nin 1903 yılında başlattığı mücadele Çeka hapishanelerindeki 17 yıllık süre ile ömrünü tamamlamıştır. Kızılordu Resulzade’nin amacına ulaşmasını engellemiştir. Dönemin Sovyet lideri Stalin tarafından Moskova’ya götürülen RESULZADE göz altında tutulmuş olan Resulzade 1922 yılında İşgalci yönetim tarafından Fin Körfezi üzerinden yola çıkarak Finlandiya’ya sığınmıştır. Daha sonra Avrupa üzerinden İstanbul’a gelen Resulzade İstanbul’da 1917 yılında başlattığı Hürriyet hareketlerine 1922 yılında devam etmiştir. Ancak Türkiye’de ki siyasal gelişmelerden dolayı faaliyetlerini sürdürmek için Avrupa’ya gitmiştir. Resulzade Almanya’da Promete Derneği adıyla Rus mahkumu milletlerin faaliyetlerine aktif olarak katılmıştır. 1947 yılında tekrar Türkiye’ye dönen Resulzade yaşamının sonuna kadar Ankara’da bulunur. 1949 yılında “Azerbaycan Kültür Derneği”ni kurmuş olan Resulzade 6 Mart 1955 tarihinde Ankara’da vefat etti.

Kitapları
1- Azerbaycan Cumhuriyeti, Keyfiyeti Teşekkülü ve Şimdiki vaziyeti
2- Asrımızın Siyavuşu
3- İhtilalcı Sosyalizmin İflası ve Demokrasinin Geleceği
4- Milliyet ve Bolşevizm
5- Rusya’da Siyasi Vaziyet
6- İstiklal Mefkuresi ve Gençlik
7- Panturanizm ve Kafkasya Problemi
8- Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı
9- Azerbaycan Şairi Genceli Nizami
10- Azerbaycan Kültür Gelenekleri
11- Çağdaş Azerbaycan Tarihi
12- Milli Tesanüt
13- Siyasi ve İlmi Makaleler