Marjinal fayda nedir?

marjinal fayda

Ekonomi ilminde kullanılan bir terim olan marjinal fayda (Marginal utility), belli bir malın miktar olarak tüketiminden sonra, bu malın miktarı bir birim veya belli bir oranda artırıldığında bu ilave edilen miktarın tüketiminden elde edilen fayda olarak ifade edilmektedir. Bu durum ekonomik hayatın her sahasında önem arz eden bir konudur.

Toplumda marjinal faydanın belirlenmesinde kişiden kişiye değişebildiği gibi, aynı durumda bulunan kişinin mal tüketiminde elde edeceği fayda zevk ve tercihlerine göre de değişebilmektedir. Bundan dolayı bu kavram objektif bir terim olarak değil, daha çok sübjektif bir kavram özelliği taşımaktadır. İktisat ilminde yapılan izaha ve temel bir prensibe göre, bir malın tüketilen miktarı artıkça, tüketim için eklenen her birimden elde edilecek fayda giderek azalacaktır. Hatta aynı malın miktarındaki tüketim devam edildiği takdirde, bir süre sonra bu maldan sağlanan fayda fayda sıfıra inecek ve bundan sonra eklenecek her yeni birim tüketiciye fayda değil, tam tersi zarar, üzüntü, elem ve sıkıntı vermeye başlayacak. Ekonomide buna Azalan Marjinal Fayda Kanunu denilmektedir. Bu meseleyi iki misal ile izah etmek istersek: Mesela bir kişi ilk olarak içtiği bir bardak sudan elde edeceği fayda %100 ise, 2’inci Bardağın o kişiye sağlayacağı fayda %75  olacaktır. Çünkü bu 2’inci bardağa olan ihtiyaç azalacağından fayda da azalacaktır. Aynen su içmeye devam edilirse yani 3’üncü bardak sudan elde edilecek marjinal fayda oranı %50 ye düşecektir. Daha da ileri gidilirse yani her birim arttırıldığı zaman, beş veya on bardak su içilirse o vakit Azalan Marjinal Fayda Kanununa göre kişiye faydası olmayacak, belki de zararı olabilecektir.

İkinci misal olarak ekonomik hayatta fabrika çalıştıran bir işvereninin üretimi arttırması noktasında  marjinal faydayı hesaplamasında, fabrikada çalışan işçi sayısını artırıp 100 kişi daha işe aldığında  bunun üretime faydası %50 daha fazla olduğunu düşünürsek, üretimdeki artışın bu kadar olduğunu görünce işci sayısını arttırdığı zaman yani bir 100 kişi daha aldığında üretime faydası  %25 oranında olacaktır. Bir 100 kişi daha aldığı zaman üretimdeki marjinal fayda oranı daha da düşerek %10- %5’lere düşecektir. Bundan sonra daha fazla işçi alımı olursa o zaman üretimdeki düşüş negatif olacaktır ve neticede o fabrika zarar etmeye başlayacaktır. Bunun sebebi ise aynı işi yapan kişi sayısı arttığı zaman (eğer fabrikanın kapasitesi arttırılmayıp aynı kaldığı durumda) birbirine havalecilik yüzünden işler aksamaya başlar ve üretimde düşüş meydana gelir. Bundan dolayı marjinal faydanın hesaplanması ve ona göre hareket edilmesi gerekmektedir.  Özellikle marjinal fayda kavramı iş hayatında üzerinde önemle durulması gereken bir noktadır.

Tarihte iktisatçılar, marjinal faydanın mutlak olarak bir uzunluk, ağırlık nasıl ölçülebiliyorsa bununda ölçülebileceğini düşünmüşlerdir. Bunun için teoriler üretmişler ve bunu ispat etmek için yeni fikirler öne sürmüşlerdir. Bu teoriyi ortaya koyan ünlü iktisatçı Marshall’dır. Fakat bu teori daha sonra Hicks, marjinal faydanın mutlak olmadığını, değişebildiğini, ancak bunun nisbi olarak ölçülebileceğini ortaya koymuş ve bu amaçla da iktisat ilminde marjinal faydayı gösteren Kayıtsızlık Eğrilerini geliştirmiştir.

 

 

Bir Cevap Yazın