Kriptoloji nedir?

Şifre bilimi olarak da adlandırılan kriptoloji, özellikle 2. Dünya Savaşı tarihinde ülkeler açısından büyük bir öneme sahip olduğu için yakın dönemde birçok sinema filmine dahi konu olmuş bir bilim dalıdır. Farklı iletilerin daha önceden belirlenen bir sistem doğrultusunda şifrelenmesi ve şifrelenen iletilerin güvenli bir biçimde alıcıya ulaşmasıyla ilgilenen kriptoloji, ayrıca bu iletilerin deşifre edilmesi yani şifre sistemlerinin çözülmesi konusunda da çeşitli incelemeler ve araştırmalar yapar. Kriptografi ve Kriptoanaliz olmak üzere iki temel dala ayrılan kriptoloji bilimi, insan zekasının sınırlarını zorlayan inceleme alanlarına sahiptir.

Günümüzde hızla gelişen teknoloji sayesinde dünya nüfusunun büyük bir bölümünün kullanır hale geldiği internet sayesinde ortaya çıkan güvenlik açığı sorunu, kriptoloji biliminin de yakından incelediği alanlar arasında yer almaktadır. Eski Yunanca “gizli” manasına gelen Kriptos’tan ile “yazı” anlamına sahip olan Graphi kelimesi birleşmesiyle oluşan kriptoloji kelimesi, aslında bilinen insanlık tarihinin eski dönemlerinden beri insanoğlunun ilgilendiği bir alandır. Günümüzden 4 bin yıl öncesinde dahi Mısır coğrafyasında kullanıldığı ortaya çıkan kriptoloji, bazı hiyerogliflerde yaygın biçimde kullanılmıştır.

Mısır toplumunda özellikle rahiplerin çeşitli bilgileri gizlemek için kullandığı şifreleme sistemlerinin günümüz kriptolojisinin temelini oluşturduğu düşünülmektedir. Çoğu tarihçi ve dilbilimci dönemin en gelişmiş medeniyetlerinden biri olan Çinlilerin de kriptoloji bilimi ile ilgilendiğini kanıtlamaya çalışsa da, bu dönemde yazımı zaten çok zor olan Çincede bir de şifreleme tekniklerinin uygulanmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle birçok açıdan büyük bir medeniyet olan Çin’de kriptoloji bilimiyle ilgilenildiğine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Tarihsel süreç içerisinde gelişerek 2. Dünya Savaşı’nın kaderini değiştirebilecek kadar önem kazanan kriptoloji bilimi, beraberinde Rotor Makineleri de getirmiştir. Nazi Almanya’sının kullandığı şifreleme makinesi olan Enigma, günümüz popüler kültürünün ilgisini çekmiş ve birçok filmin de senaryosuna dahil olmuştur. Milattan sonra 5. yüzyıldan itibaren ilk olarak Spartalılar aracılığıyla ve sonrasında meşhur Sezar Şifresi ile askeri alanda da önemli bir alan haline gelen kriptoloji, devletlerin en gizli bilgilerinin uzak bölgelere güvenli bir biçimde iletilmesini sağlamıştır. Modern çağda bilgisayarlarda kullanılan karışık algoritmaların tamamı, kriptoloji biliminin daha da uzun yıllar boyunca insanlığın ilgi alanları arasında yer alacağını göstermektedir.