Ezoterizm nedir?
Her ne kadar bazı insanlar tarafından bir dini inanış olarak algılansa da aslında ezoterizm, herhangi bir konudaki bilgilerin yeterli donanıma sahip olmayan yani ehil olmayan kişilerden saklanması ve gizli yollu olarak ehil olanlara öğretilmesidir. Genellikle bu öğretiler sırlı konular ve derin bilgiler üzerine olduğundan, ezoterizm çoğu zaman mistisizm ile paralel olarak ele alınır. Ezoterizm içinde üstat ve öğrenci ilişkisi barındıran bir yapıya da sahiptir ve derin bilgilere sahip olan üstat, yalnızca ehil olduğunu düşündüğü kişilerle bir takım bilgileri paylaşır ve bu paylaşım çoğu zaman inisiyasyon yoluyla yapılır.
Bu aşamada üstadın öğretme yolunu tasvir ederken kullanılan “inisiyasyon”, Anadolu coğrafyasında yüzyıllardır Osmanlı tarikatlarınca uygulanan çeşitli öğretileri de içine alır. Tarikat bünyesinde bulunan mürşit yani inisiyatör, müridine yani öğrencisine çeşitli metotlarla ve çoğu zaman farklı zamanlarda uyguladığı sınavlarla eğitim verir. Felsefi bir öğreti çeşidi olarak da kabul edilen ezoterizm, tamamen içe dönük yani dışa kapalı bir öğretim biçimidir. Ezoterizmin içe dönük öğreti biçimi, aslında kendisiyle ilgili yapılan tüm tanımlamaların ve yorumların tam olarak doğru olmamasını da sağlar.
Her şeyin aslında bir sır barındırması ve ezoterizm öğretisinin yalnızca üstat ile öğrencisi arasında olması, bu öğreti biçimiyle ilgili yapılan tanımlamaların da ancak “tahmin” boyutunda kalabileceğinin en iyi kanıtıdır. Belirli seviyelerin aşılması sonucu yalnızca üstat tarafından değerlendirilebilecek bir mertebeye sahip olan kişiler ezoterizm öğretileriyle sırlı bilgilere ulaşabilir. Ezoterizm yolu ile öğrenilen bilgilerin yüzyıllardır sırlı konular ve metafiziksel uygulamalar olduğuna dair söylenceler, mistisizmin de bu konu ile yakından ilgili olmasını sağlamıştır ki, bazı insanlar ezoterizm ile mistisizmi eşanlamlı kelimeler olarak dahi kabul eder.
Çoğu insan ezoterizmin yalnızca Hıristiyanlık ve Musevilik ile ilgili bir alan olduğunu düşünse de, aslında tüm semavi dinlerin içinde bulunan bir kavramdır. Tüm semavi dinleri “İslam” olarak gören Müslümanlar da bir takım “sırlı bilgileri” ezoterizm konusu dahilinde gizli tutmakta ve yalnızca yeterli donanıma sahip olan kişilere öğretmektedir. Bazı felsefeciler ezoterizmin çoğu zaman mistisizm ile karıştırılarak semavi dinlere sokulmaya çalıştığını “iddia” etse de, aslında Kur’an kendi içinde açık bir dille bir takım sırlı olayların ve gizli öğretilerin varlığından söz etmekte ve bu nedenle bu tür konuların semavi dinlerin içinde var olduğu bilinmektedir.