Dil edinim işlevleri nelerdir?
Dil edinimi bebeklik döneminde gerçekleştiği için, dil öğrenim işlemini bilinçli bir şekilde izlemek neredeyse olanaksızdır. Ancak dil edinim işlevlerinin olduğu gerçeğini de unutmamak lazım. Peki, dil edinim işlevleri nelerdir? Bunları 6 farklı gruba ayırmak mümkün;
Araç İşlevi
“_______ istiyorum” işlevidir. Çocuk istediğini yaptırmak için dili bir araç olarak kullanır. Kullandığı sözce bu boşluğu doldurur.
Düzenleyici İşlev
“Söylediğim gibi yap” işlevidir. Çocuk, dili, çevresindekilerin davranışlarını düzenlemede kullanır.
Etkileşim İşlevi
“Ben ve sen” işlevidir. Çocuk, dili, çevresindeki kişilerle etkileşimde bulunmak üzere kullanır. Örneğin; ” merhaba”, “evet”, “hayır”
Kişi İşlevi
“İşte geldim” işlevidir. Çocuk, dili, kendi varlığını ve kişiliğinin bilincinde olduğunu anlatmak için kullanır.
Tanıma İşlevi
“Bana nedenini söyle” işlevidir. Çocuk, dili, çevresini anlama ve gerçeği araştırmak için kullanır.
Hayali İşlev
Çocuk, dili, kendi dünyasını yaratmada kullanır.
Çocuğun yetişkin dilini öğrenme aşamasında yedinci bir dil işlevi ortaya çıkar, buna da “bilgi sunma işlevi” adı verilmektedir.
Dil edinim işlevlerinin yanı sıra, çocuğun dil gelişimini ve dil edimini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Örneğin çocuğun genelleme yetisi, dil edinimini hızlandıran bir süreçtir. Peki, çocuğun genelleme yetisi nedir? Çocuklar normal konuşmalarında, genellemeler sonucu yeni sözcükler üretirler.
Örneğin;
- ev+e = eve
- Köpek+e = köpeke
Bu tür genellemeler, çocuk için ilerleyen dönemlerde, çocuğun gramer kurallarını edinmesi ile istisna durumların “köpeğe” şeklinde söylenmesini engellemeyecektir. Ancak, özellikle dil edinimi sürecinde, bu tür genellemeler, dünya üzerindeki tüm bebeklerin yaptığı bir genellemedir.
Öte yandan, dilin yapısı da çocuğun dil edinimini etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Tümcelerdeki genel sözcük dizimi, dillere göre değişiklik göstermektedir. Türkçe gibi eylemin sonda olduğu dillerde önemli olan, sözcüklerin dizilişi değil, sözcüklere eklenen durum takılarıdır. Bu nedenle çocuklar, ilk olarak, sözcük ile eklenen takı arasındaki ilişkiyi çözümler ve ilk evrede, işlevi takılarla belirtilmiş tek sözcüklü sözceler kullanırlar. Daha sonraki evrelerde işlevi eklerle belirtilmiş bu sözcükler bir arada kullanırlar.
- “gok”( yok) = ilk evre
- “yapamıyorum = ikinci evre
- Son evrede ise ” gelmem imkansız” gibi karmaşık yapıları kullanmayı öğrenirler.