Çihl Hadis (Esma-i Hüsna) nedir, özellikleri nelerdir?
Çihl Hadis yani diğer adıyla Esma-i Hüsna, ”ism”in çoğulu olan ”esma” kelimesi ile ”güzel, en güzel” anlamına gelen ”hüsna” kelimesinin birleşmesiyle ortaya çıkmış ”en güzel isimler” anlamında bir birleşik isimdir. Esma-i Hüsna, İslam geleneği çerçevesi içerisinde ”Allah’ın doksan dokuz güzel ismi” olarak algılanmış ve öylece benimsenmiştir. Ebu Bekir İbnü’l Arabi, Esma-i Hüsna’nın faydalarını şöyle sıralar:
- Kullarda saygı uyandırır.
- Duanın kabulüne vesile olur ve sevap kazandırır.
- Kalplere huzur ve sükun verir.
- Esma-i Hüsna bilgisine sahip olanlara bu bilgi meziyet ve şeref kazandırır.
- Allah hakkında doğru ve yeterli bilgi edinmemize imkan verir.
Allah’ın 1000 adından 300’ü Tevrat’ta, 300’ü Zebur’da, 300’ü İncil’de anılır. Kur’an-ı Kerim’de geçip de 99’u Esma-i Hüsna olarak bilinen 100 adından açıkça bildirilmemiş olan en büyüğü ve en etkilisine ise ”ism-i azam” denilirdi. Onunla edilen dualar, anında kabul görürmüş. Ancak bu isim halktan her zaman gizlenmiştir. Onu bilme şerefine erenler çok üstün kudret sahibi kimseler imiş. Süleyman Peygamberimizin de yüzüğünde bu isim kazılıymış.
Esma-i Hüsna, imanın ruhunu ve hangi temeller üzerine kurulduğunu gösteriri. Örneğin; Alim ismi, yaratıcının herşeyi bildiğini ve İslamiyetin bizzat Allah’ın varlığında ilme verdiği yüce değeri gösterir. Dolayısıyla baktığımızda İslamiyet’in de aynı zamanda ilimle iç içe geçmiş, bilimsel bir yönü ile de karşılaşırız. İslamiyet’in akıllı insanların dinidir. Çünkü; yeryüzündeki en büyük akıl Allah’ın ve onun suretinin yansımış olduğu İslam’dadır.
Klasik edebiyatımızda da çok sayıda Esma-i Hüsna yazılmıştır. Konu üzerinde en ayrıntılı çalışmayı yapan Halil İbrahim Şener; Arapça, Türkçe, Farsça ve İngilizce’de otuz bir manzum olmak üzere toplam yüz kırk dört eserin bulunduğunu belirtir. Esma-i Hüsna’lar hem klasik Türk edebiyatında benimsenmiş, hem halk şairlerimiz arasında ilgi görmüş, böylece Allah’ın isimleri ve sıfatları aracılığıyla kendisine ulaşmak istenmiştir. Son olarak bu dönemde verilen eserlere baktığımızda Hatiboğlu Habibullah Şirvani’nin Esmaü’l-Hüsna Şerhi adlı eseri ve Kemal Sadık Paşa’nın Asar-ı Kemal adlı eseri ön plana çıkar.