Böbrek naklinden sonra ne yapılmalıdır?
Böbrek naklinden sonra, kişilerin sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmesi için kontrollerine özen göstermeleri, ilaçlarını düzenli şekilde kullanmaları, bol su içmesi ve genel sağlık kurallarına uygun bir yaşam sürmesi gerekir. Nakil merkezinden kendilerine verilen takip programı hastalar için yol gösterici olacaktır. Hastalar nakilden sonraki ilk yıl her türlü şeye dikkat etmelidir. Bu dönem en fazla sorunun yaşandığı bir süreçtir. Bunu atlatan hastalar tam olarak sağlıklı bir döneme girebilir. Takip altında olan hastalar tetkiklerin yapılması için düzenli olarak kan verirler. Bu tetkikler sırasında yeni nakil edilen böbreğin fonksiyonları takip edilerek, kullanılan ilaçların dozları belirlenir. Hastalara yapılacak kontrollerin sıklığını doktor hastanın durumuna göre belirler.
Böbrek naklinden sonra hastalar neler yapmalıdır?
- Kilo ve tansiyon takibi
- Vücut ısısının takibi
- Sağlıklı beslenme düzeninin oluşturulması ve günde en az 2-3 litre su alınması
- Diyabet hastalarının şeker ölçümünün yapılması
- Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılması
- Genel vücut temizliği ve diş bakımına gereken özenin gösterilmesi
- Sigara içilen ortamlara girilmemesi
- Evcil hayvanlardan uzak olmak
- Nakilden sonraki bir ay araç kullanılmaması gerekir
Böbrek naklinden sonra ilaç kullanımı nasıl olmalı?
Nâkilin ardından hastalar bağışıklık sistemlerini baskılayan ilaçlarla geçici süre antibiyotik kullanır. Gerekli olduğunda bunlara tansiyon ve kolesterol ilaçları ilave edilir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçların kullanılması böbrek sağlığı açısından önemlidir. İlaçlar hastalara bir kullanım çizelgesiyle verilir. Hastalar buna uymalı, doğru zamanda ve dozda ilaçları kullanmalıdır.
Hastaların doktora gitmesi gereken durumlar
- Ateş 38 derecenin üzerine çıktığında
- İdrar miktarının azalması, renginin değişmesi ve idrarda yanma olması
- Ayak ve el bileklerinin şişmesi
- Sürekli kusma ve ishal olması
- Aniden olan düşük ya da yüksek tansiyon
- Nefes darlığı ve öksürük
- Diş sorunlarında antibiyotik kullanılması gerektiğinde
- Herhangi bir aşı yapılması gerektiğinde
- Zona, suçiçeği ve tüberküloz gibi çocukluk hastalıklarının geçirilmesi
Böbrek naklinden sonra enfeksiyon belirtileri
Nakilden sonra hastalarda en fazla önemsenen sorunlar arasında, enfeksiyonlar gelmektedir. Bu durumda doktorla iletişime geçilmelidir. Enfeksiyon böbrek naklinden birkaç ay sonra ya da yıllar sonra bile olabilir. Halsizlik olması, 37,5 derecenin üzerinde ateş olması, burun akıntısı, üst solunum yolu enfeksiyonları hastalarda sıkça olabilir. Bu durumda hastaların dinlenmesi uygun olur. Fakat idrar sırasında yanma, uzun süre devam eden ishal, öksürük, bulantı ve kusma olması, 38 derecede ateş olması, titreme ve kas ağrısının olması halinde mutlaka doktora gidilmelidir. Enfeksiyonlara karşı korunmak için, halka açık ortamlardan uzak durulması, başka kişilerle yakın temastan sakınılması, temizliğe dikkat edilmesi, hayvanlardan uzak durulması ve yiyeceklerin temiz olmasının sağlanması gerekir.
Böbrek naklinden sonra rejeksiyon (Organ reddi) belirtileri nelerdir?
Böbrek naklinin ardından organ reddi azda olsa görülebilir. Bu hastanın kan tetkikleri sırasında tespit edilen kreatinin düzeyinde olan artışla tespit edilebilir. Bu erken tespit edilir ve iyi takip edilirse tedavi edilebilir. Nakilden sonra hastalar bu yüzden kontrolleri ihmal etmemelidir. Bazı belirtiler olduğunda, kontrollerin zamanı beklenmeden doktora gidilmelidir.
- Greft bölgesindeki ağrı, şişlik ve hassasiyet
- Ateş ve kan basıncındaki yükselme
- Hızlı kilo alma, ödem ve sıvı birikiminin olması
- İdrar miktarının azalması ve idrarda yanma
- Üre ve kreatinin değerlerinin yükselmesi
- İştahsızlık, bulantı, kusma, halsizlik ve genel vücut ağrısının olması
Böbrek naklinden sonra beslenme
Nâkilin ardından hastaların normal sağlıklı kişiler gibi beslenmesinde sakınca yoktur. Diyaliz sırasında tüketemedikleri besinleri yiyebilirler. Fakat kilo almamaya özen göstermeleri gerekir. Bu yüzden karbonhidratlı gıdalar yerine, sebze ve meyve tüketimine ağırlık vermek gerekir. Besinler aşırıya kaçılmadan tüketilmelidir.
- Belli aralıklarla kilo takibinin yapılması gerekir.
- Kortizon yüzünden iştahın açılması ve doyma hissinin azalması söz konusu olur. Bu sebeple hastalar kilo almaya daha meyillidir.
- Yemeklere fazla tuz ilave edilmemelidir
- Şekerli besinlerin tüketimi az olmalıdır
- Aşırı yağlı gıdalar ve hayvansal yağlar tüketilmemelidir
- Günlük en az 2 litre su içilmelidir
Böbrek naklinden sonra hastaların sosyal yaşamı
Nâkilin ardından hastalar ilaçlarını kullanarak aktif olarak yaşama başlayabilir. Bundan sonra, hastalar yaşamının tadını çıkarabilir. Kısa zamanda yürüyüşlere başlar, kalabalık yerlerden uzak kalarak arkadaşlarıyla görüşebilir. Günlük tempolu yürüyüşler yapılabilir, hafif egzersizlere başlanabilir. Evin içinde bisiklet çevirebilir, dışarıya çıkarak yüzme gibi sportif etkinlikler yapılabilir. Bu sayede kişinin yaşamına bakış açısı olumlu olarak değiştirilerek, stresin azaltılması sağlanabilir.