Altı şapka düşünme tekniği nedir?
Öğretmenlerimiz çocuklarımızı yetiştirirken bir çok yöntem kullanmaktadırlar. Kimi zaman sistem değişir ancak yöntemler aynı kalır ya da biraz daha geliştirilir. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği’ de bu yöntemlerden biridir. Edward De Bono, yaratıcı düşünme teknikleri alanında herkesçe kabul görmüş uluslararası bir otoritedir. Ona göre düşünme yeteneği kişinin sahip olduğu en önemli özelliktir. Ancak insanların, sahip oldukları bu düşünme yeteneğini zenginleştirmek için hiç bir çaba göstermediğini ifade etmektedir. Bu konuyu kitabına da taşımıştır.
Edward De Bono, bu tekniği geliştirirken insanların çeşitli şekil ve yaklaşımla kavrama ve düşünme faaliyetlerini gerçekleştirebildiğini incelemiştir. Bu yaklaşımlar hakkında teori geliştiren Edward De Bono, insanların düşünme alışkanlıkları ile kendilerini sınırlayarak yalnız bir veya iki yaklaşımla düşünme işini gerçekleştirdiğini gözlemlemiştir. Farklı yaklaşımların tanımlanması ve bunun nasıl kullanılabileceğinin öğretilmesi halinde, insanların bu yaklaşımları kullanarak bütün çalışmalarında çok daha üretken olabileceğini ileri sürmüştür.
Edward De Bono, altı farklı yaklaşımı ayrıntılı olarak tanımlamış ve her bir yaklaşımı farklı renkte şapkaların takılması ile ifade etmiştir. Bu teknik kişinin düşünme etkinliğini belli bir düzen içerisinde analiz etmesini sağlarken bireyin düşünme yeteneğinin ve yaratıcılığının gelişmesini sağlar.
Altı şapkalı düşünme tekniğinin amaçları şunlardır:
* Düşünme sürecine odaklanmak ve gelişmesini sağlamak
* Yaratıcılık konusunda cesaretlendirmek, paralel düşünme becerisini geliştirmek
* İletişimi geliştirmek
* Karar verme sürecinin hızlanmasını sağlamak
Bir sorunun incelenmesi ve çözüm üretilmesine dair bir toplantıda, çözüm için, Altı Şapkalı Düşünme metodunun kullanılması oldukça yaralı olabilir. İlk olarak sorun tanımlanır ve sonra sorun incelenir, daha sonra çözüm önerilerinin üretilmesi sağlanır ve daha sonra yapılacak olumlu ya da olumsuz eleştiri değerlendirmelerin sonucunda uygun çözüm seçilir.
Bu yönteme göre düşünmede en büyük sorun karmaşıklık yapısıdır. Yazar, çok karışık bu yüzden düşünme faaliyetini altı farklı şapka ile özdeşleştirmiştir. Bu şapkaların özellikleri şöyledir:
Beyaz Şapka Düşünmesi: Beyaz renk tarafsız ve objektiftir. Bu şapkayı objektif olgular ve rakamlarla ilişkilendirmiştir.Birey artık tartışmaları kazanmak için cümle aralarına kendi lehine cümleler koymaya çalışmaz. .Önemli olan bilgilerin kesinliğini doğru ve net bir biçimde belirtmektir.
Kırmızı Şapka Düşünmesi: Kırmızı renk öfke tutku ve duyguyu akla getirir. Duygusal bir bakış açısı anlamı taşır. Kişinin kırmızı şapka takması kişiye konu hakkındaki duygularım bunlardır deme fırsatı sağlar.
Siyah Şapka Düşünmesi: Siyah renkli şapka karamsar ve olumsuzdur, kötümserliği temsil eder. Siyah şapka düşünmesi daha çok olumsuz değerlendirmelerle alakalıdır. Siyah şapka kişisi yanlış ve hatalı olan davranışları gösterir.
Sarı Şapka Düşünmesi: Sarı renkli şapka kişisi olumlu ve yapıcıdır. Sarı renk güneş ışığını, parlaklığı ve iyimserliği temsil etmektedir. Sarı şapka kişisi değerli ve yararlı olan şeyler üzerinde durur.
Yeşil Şapka Düşünmesi: Yeşil renkli şapka yaratıcı düşünme anlamı taşır. Yeşil renk verimliliği ve büyümeyi temsil eder. Sürekli yeni alternatifler arar.
Mavi Şapka Düşünmesi: Mavi renkli şapka serinkanlılığı temsil eder ve her şeyin üstündeki göğün rengi olarak düşünülür. Düzenlenme ve kontrol ile uğraşır.