Ali Canib Yöntem kimdir?

Ali Canib, 1887 yılında İstanbul Üsküdar’da dünyaya geldi. Siyasetle uğraşan edebiyatçılarımızdan biri olan Yöntem’in babası Evkaf Nezareti memurlarından Halil Saib Bey’dir. Annesi ise Hafize Nuriye Hanım olup, Hafize hanım Anapa müftüsü İslam Efendi’nin kızıdır.
ali canib
Ali Canib Yöntem, ilköğrenimine Üsküdar Gülfem Hatun Mektebi’nde başlamış ve daha sonra Toptaşı Askerî Rüşdiyesi’ne devam etmiştir. Rüşdiye’yi bitirdikten sonra iyi yıl Selâmsızdaki Fransız okulunda okumuştur. Babasının Selanik’e sürgün edilmesi nedeniyle oradaki Mülkiye İdadisi’ne giren Ali Canib Yöntem, son sınıf öğrencisiyken sınav ile Hukuk’a öğrenci alınacağını haberi üzerine İstanbul’a dönmüştür. Sınavı kazanıp Hukuk Mektebine başlasa da, birinci sınıf sonunda babasının bulunduğu Selanik’e gitmek zorunda kalmıştır. Burada, yeni açılmış olan Hukuk Mektebi’ne devam etmeye başlar. Bir yandan da İttihad ve Terakki, Ziraat ve Romanya mekteplerinde dersler vermeye devam etmiştir. 1910 yılında Maarif Nezareti’nin açtığı, sultanîler yani liseler için edebiyat öğretmenliği sınavını kazanmıştır. Ancak, kendisine teklif edilen Trabzon ya da İzmir sultanilerinde edebiyat öğretmenliğini, Selanik’den ayrılamayacağı gerekçesi ile kabul etmemiştir. Lise döneminde en çok okuduğu şair Muallim Naci idi.

Ali Canip 1914 yılında Darulmuallımîn-i Aliye edebiyat öğretmenliğine terfi etmiştir. 1917-1918 yılalrında Darülfünunda oluşturulan lise kitaplarını hazırlamakla görevlendirilen komisyona üye seçilmiştir. 1920 yazında, Milli Hükümete iltihak ederek ilk olarak Trabzon Sultanîsi müdürlüğüne atanan Ali Canib, daha sonra, Giresun Millî Eğitim Müdürlüğü ve bakanlık müfettişliği görevlerine atanmıştır. 1923 yılında kendi isteği ile öğretmenliğe geri dönen Yöntem, Kabataş Lisesi’nde ve Erkek Öğretmen Okulu’nda edebiyat derslerini vermiştir. Kütüphaneleri tasnif etmek amacıyla kurulan komisyonun başkanlığını yapmış olan Ali Canib, Edebiyat Fakültesi’nde Yahya Kemal’den boşalan dersi bir yıl kadar okutmuştur. 1927 yılında bir daha Millî Eğitim Bakanlığı müfettişliğine atanmıştır. Yedi yıl boyunca bu görevdegörevi yürütmüştür. Aynı yıl “Epope ve Edebi Nevilerle Mesleklere Dair Malûmat” adlı bir eser çıkarmıştır. 1931 yılında Tanzimat sonrası Türk edebiyatına ait olmak üzere “Türk Edebiyatı Antolojisi” adlı bir diğer eserini yayınlamıştır. 1934 yılında Ordu milletvekili olarak siyasete adım atmıştır. Aynı yıl Türk Dil Kurumu merkez üyeliğine seçilmiştir. 1943 yılında İstanbul Edebiyat Fakültesi Edebiyatı Bölümü’ne öğretim görevlisi olarak görev yapmaya başlamıştır. 1950 yılının Mayıs ayında Çanakkale milletvekili olmuştur.1954 yılında milletvekilliğinden ayrılan Ali Canip, 26 Ekim 1967 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.

Ali Canib, küçük yaşta şiir yazmaya başlamıştır. Muallim Naci’nin eserlerini okumuş ve divan edebiyatı üzerinde çalışarak bilgisini artırmıştır. Bu dönemlerde gazel tarzında şiirler yazmıştır. Daha sonra da Edebiyat-ı Cedide tarzına uygun olarak manzumeler yazmıştır.

Ali Canib Yöntem ilk şiirlerini Selanik’te çıkan Bahçe ve Kadın dergilerinde yayınlamıştır. Bu şiirler, onun sanat hayatının başlangıç dönemine ait eserlerdir. 1908 yılından sonra yazdığı, manzumeler ise onun daha da olgunlaştığını ve şiirde kendi sesini kendi tarzını bulduğunu göstermiştir. Ali Canip, Fecr-i Ati üyeleri arasında olamsına rağmen onların edebî eğilimlerini benimsememiştir. Ali Canib’i, yenileşen ve değişen şartlar içerisinde daha çok Muallim Naci’nin devamı olarak görülür. Ali Canib, Hamid ve Hüsnü adlı iki gencin Selanik’te, 1910 yılında çıkarmaya başladıkları Hüsün ve Şiir adlı dergide makale ve şiirler yayınlamıştır. Bu dergiye daha sonra Genç Kalemler adı verilmiştir. Genç Kalemler çevresinde başlayan dil ve Milli Edebiyat hareketi Selanik’in işgaline kadar devam etmiştir. Ali Canib, bu hareketi düzenleyenlerden biridir. Selanik’in işgal edilmesi ile Genç Kalemler’de yazı yazanlar İstanbul’a göç ederler. Ali Canib, Türk Yurdu dergisinde “Millî Edebiyat Meselesi” başlığı altında yazılarını yayınlamaya devam eder.

Ali Canib Yöntem’in Eserleri
Geçtiğim Yol (şiirler 1918);
Millî edebiyat Meselesi ve Cenab Bey’le Münakaşalarım (1918);
Epope (1927); Türk Edebiyatı Antolojisi (1931);
Ömer Seyfeddin, Hayatı ve Eserleri (1935);
Edebî Nevilerle Mesleklere Dâir Malûmat (1927).

Bir Cevap Yazın