Adalet Ağaoğlu kimdir?

Türk edebiyatının son dönemlerde yetiştirdiği en tanınmış yazarlardan biri olan Adalet Ağaoğlu, 13 Ekim 1929 tarihinde Ankara Nallıhan’da doğdu. Dört çocuklu tüccar bir ailenin tek kız çocuğu olan Ağaoğlu, ilköğrenimini Ankara Nallıhan’da tamamlamıştır. 1938 yılında yerleştikleri Ankara Kız Lisesi’nde ortaöğrenimini tamamladı. 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Adalet Ağaoğlu 1954 yılında Halim Ağaoğlu ile hayatını birleştirdi.

Öğrencilik yıllarında başladığı yazarlığını 1970 yılından sonra başka hiçbir işle uğraşmadan devam ettirdi. Radyo ve sahne oyunlarını romanları, öykü, anı, deneme kitapları takip etti. Ünlü yazar bu çalışmalarında hayatın değişim ve dönüşümlerine duyarlı yaklaşımlarıyla herkesin dikkatini çekti.

Şiirlere ve edebiyata olan büyük ilgisi lise çağlarında başlayan Adalet Ağaoğlu’nun 1946 yılında Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yazarlığı yaparak ilk işine başlamıştır. 1948 ile 1950 yılları arasında Kaynak Dergisi’nde şiirleri yayımlanmaya başlayan Ağaoğlu, 1951 yılında TRT’de göreve başladı. Ağaoğlu Ankara Radyosu’nda “Aşk Şarkısı” adlı oyunu yazarak radyoda yayınladı. Radyodaki görevini devam ettirirken Ankara’ilk özel tiyatroyu Meydan Sahnesi’ni dört arkadaşı ile birlikte kurdu. Yazar daha sonra Sahne Dergisi’ni çıkararak başarılarına ve Türk Edebiyatını yenilikler katmaya devam etmiştir.

Yazar toplum, doğa, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek her türlü boyutlarda irdeledi. Değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından arayışçı davranan Ağaoğlu kendine özgü anlatım biçimleri geliştirdi.

Adalat Ağaoğlu, Sevim Uzungören ile birlikte “Bir Piyes Yazalım” adlı tiyatro oyununu yazarak 1953 yılında Ankara’da sahnelenmesini sağladı. Yazmış olduğu oyunlar ile adını duyurmayı sürdüren yazar, her geçen gün oyunlarına yenisini ekledi. Ağaoğlu’nun ilk romanı “Ölmeye Yatmak”, 1973 yılında yayımlandı. Bu ilk romanından itibaren bütün eserleri yoğun tartışmalara neden oldu. “Ölmeye Yatmak”, daha sonra yazdığı Bir Düğün Gecesi ve Hayır adlı romanlarla adeta bir üçleme oluşturdu ve bu eserler yazar birçok ödüle layık görüldü. Öykü kitapları, denemeler, anı-roman türünde eserler yayımlayan Ağaoğlu 1991 yılında “Çok Uzak Çok Yakın” adlı oyunu ile oyun yazarlığına geri döndü.

Yazarlığı sürdüren Ağaoğlu, Fikrimin İnce Gülü, Bir Düğün Gecesi, Yaz sonu, Üç Beş Kişi, Hayır, Ruh Üşümesi, Romantik Bir Viyana Yazı adlı esrlerle okyuculaır ile buluştu. Fikrimin İnce Gülü adlı eseri ile askerlerle arası açıldı. Sessizliğin İlk Sesi, Yüksek Gerilim, Hadi Gidelim ve Hayatı Savunma Biçimleri’adlı öyküler kaleme aldı.

Ağaoğlu eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini ayrıntıları ile inceledi. Konularının yanı sıra eserlerinin biçimsel yetkinliğiyle, bilhassa ayrıntıları değerlendirişiyle, geriye dönüşler iç monologlar gibi değişik tekniklerden yararlanmadaki başarısıyla eleştirmenlerin dikkatini çekti.

ESERLERİ
Oyun:
1- Evcilik Oyunu (1964)
2- Çatıdaki Çatlak (1965)
3- Tombala (1967)
4- Sınırlarda (1970)
5- Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar (1973)
6- Kendini Yazan Şarkı (1976)
7- Duvar Öyküsü (1992)
8- Çok Uzak-Fazla Yakın (1991)
9- Fikrimin İnce Gülü (1996)

Roman
1-Ölmeye Yatmak (1973)
2-Fikrimin İnce Gülü (1976)
3-Bir Düğün Gecesi (1979)
4-Yazsonu (1980)
5-Üç Beş Kişi (1984)
6-Hayır (1987)
7-Ruh Üşümesi (1991)
8-Romantik Bir Viyana Yazı (1993)

Öykü
1- Yüksek Gerilim (1974)
2- Sessizliğin İlk Sesi (1978)
3- Hadi Gidelim (1982)
4- Hayatı Savunma Biçimleri (1997)

Anı
1- Göç Temizliği (1985)
2- Gece Hayatım (Rüya Anlatısı, 1991)

Deneme
1- Güner Sümer Toplu Eserleri (1983)
2- Adalet Ağaoğlu Seçmeler (1993)
3- Karşılaşmalar (1993)
4- Geçerken (1996)
5- Başka Karşılaşmalar (1996)

ÖDÜLLERİ
1- Üç Oyun’la Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü (1974)
2- Yüksek Gerilim’le Sait Faik Hikaye Armağanı (1975 )
3- Bir Düğün Gecesi ile Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (1979)
4- Bir Düğün Gecesi ile Orhan Kemal Roman Armağanı, (1980)
5- Çok Uzak-Fazla Yakın’la Madaralı Roman Ödülü (1980)
6- Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Ödülü (Tiyatro), (1992)
7- Romantik Bir Viyana Yazı ile Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü (1997)
8- Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat (Edebiyat) Büyük Ödülü, (1995)